Wat is er gebeurd?
Duizenden mensen bestormden gisteren het Braziliaanse parlement, net als het hooggerechtshof en het presidentieel paleis.
Twee jaar geleden, op 6 januari 2021, werd het Amerikaanse Capitool bestormd door aanhangers van Trump.
Vorige maand werd in Duitsland een groep mensen opgepakt die bewapend het Duitse parlement zouden hebben willen bestormen.
Het gaat in alle gevallen om belangrijke politieke gebouwen. In dit artikel leggen we je uit wat die bestormingen met elkaar te maken hebben en of het ook in Nederland kan gebeuren.
Waarom moet ik dit weten?
De bestorming van een parlement, het lijkt de laatste tijd veel te gebeuren. En nota bene in twee van de grootste democratieën ter wereld: Brazilië en de Verenigde Staten. Maar ook bij ons om de hoek, in Duitsland, waar een plan voor zo'n bestorming werd gestopt.
Wat gebeurde er in Brazilië?
Chaos in de Braziliaanse hoofdstad Brasilia, gisteren. Duizenden aanhangers van oud-president Bolsonaro bestormden overheidsgebouwen, waaronder het parlement. Inmiddels zijn er al meer dan duizend mensen opgepakt.
In oktober verloor de zittend president Jair Bolsonaro de verkiezingen van de Luiz Inácio Lula da Silva, beter bekend als Lula. Die was eerder al president van het Zuid-Amerikaanse land. Brazilië is met meer dan 200 miljoen inwoners het grootste land in Latijns-Amerika en een van de grootste democratieën ter wereld. Om je een beeld te geven: Nederland past er ruim 200 keer in.
Belangrijke context: Bolsonaro is rechts en Lula is links. Ze kijken dus nogal anders naar de toekomst van Brazilië. En daar is het nu al weken onrustig. Tegenstanders van Lula blokkeerden wegen en staken auto's in brand. De mensen die gisteren overheidsgebouwen bestormden, riepen eerder het leger op om in te grijpen en te voorkomen dat Lula aan de macht kwam. Ze zijn bang dat hij Brazilië communistisch wil maken. "Nu hebben ze het heft in eigen hand genomen", vertelt correspondent Nina Jurna.
Verenigde Staten
En dat doet denken aan de gebeurtenissen van 6 januari 2021 in de Verenigde Staten. Een grote groep Amerikanen bestormde toen een van de belangrijkste politieke gebouwen in het land: het Capitool. Dat gebeurde na een speech van Donald Trump, met als doel de nieuwe president Joe Biden uit het Witte Huis te houden en Trump dus aan de macht te houden. Er vielen enkele doden en tientallen mensen raakten gewond.
Duitsland
Ook in Duitsland gebeurde vorige maand iets dat hier op leek. Daar wilden rechts-extremistische mensen het parlement in Berlijn bestormen. Daarvoor werden vorige maand, bij een van de grootste Duitse antiterrorisme-acties in jaren, 25 mensen opgepakt. Waaronder militairen en een rechter. Het plan was om parlementsleden te gijzelen, het stroomnet plat te leggen en een staatsgreep te plegen.
Kun je dit allemaal met elkaar vergelijken?
"De gebeurtenissen in Brazilië en de VS hebben veel gemeen", vertelt Léonie de Jonge. Zij is universitair docent bij de Rijksuniversiteit Groningen en weet veel over politiek en radicaal rechts.
Extreemrechtse groepen in verschillende landen hebben volgens De Jonge veel contact. "Ze leren van elkaar en zoeken inspiratie bij elkaar", vertelt De Jonge. "Daar komt bij dat in beide landen een radicaal rechtse leider aan de macht is geweest, die ervoor zorgden dat mensen de politiek niet meer vertrouwen."
De situatie in Duitsland lijkt er minder op, zegt De Jonge. Daar was recent geen radicaal rechtse leider aan de macht. "Ook zitten de veiligheidsdiensten in Duitsland bovenop radicaal en extreem rechts. Ze hebben veel bevoegdheden om dat soort groepen aan te pakken." Daardoor kon een bestorming in Duitsland voorkomen worden.
Kan dit ook in Nederland gebeuren?
Of zoiets ook in Nederland kan gebeuren is best een moeilijke vraag, zegt De Jonge. "Geen enkel land is er immuun voor. Gideon van Meijeren van Forum voor Democratie heeft er zelfs al naar gehint, zo'n bestorming van de Tweede Kamer."
Dat deed Van Meijeren in een interview met het Belgische platform Compleetdenkers. "Het is in het verleden in de geschiedenis vaker gebeurd natuurlijk dat regimes die zich echt tiranniek gingen gedragen op enig moment toch ten val werden gebracht door de bevolking", zei Van Meijeren toen. "Wij hebben wel de aantallen uiteindelijk."
Daarbij: de bestorming van het Capitool in de VS was ook niet te voorspellen, stelt De Jonge. "Dat betekent niet dat het hier ook zomaar kan gebeuren, maar we zien in de westerse wereld wel een opkomst van radicaal en extreem rechts. Dat kan leiden tot aanvallen op de democratie, zoals de bestorming van een parlement."