Waarom je op sommige Amerikaanse scholen geen les mag krijgen over racisme

Wat is er gebeurd?

  • Boeken en lessen over bijvoorbeeld racisme en het slavernijverleden van de VS mogen op sommige Amerikaanse scholen niet meer. Komt door de Stop Woke-act.

  • Eerder bestond in de VS ook al de 'Don't Say Gay'-wet in de staat Florida mag op de basisschool helemaal niet meer gesproken worden over gender, geaardheid en 'lhbti-onderwerpen'.

  • Maar het blijft niet bij die ene staat. In ongeveer de helft van de vijftig Amerikaanse staten worden dezelfde soort boeken op scholen verboden. Waarom en kan dat ook in Nederland gebeuren?

Waarom gebeurt dit?

Docenten die het op school niet meer over lhbti'ers, racisme of het slavernijverleden mogen hebben. Boeken die uit de bieb verdwijnen. En dan ook nog een mogelijk verbod op abortus in het land. Wat is er aan de hand in de Verenigde Staten?

"Dit gebeurt in 'rode' staten, dat zijn de plekken waar de Republikeinen de baas zijn. Staten hebben in de VS veel macht en kunnen, los van de president en het landelijke bestuur, zelf wetten maken en uitvoeren", zegt Lucas Waagmeester, correspondent Verenigde Staten.

Dat die staten verdeeld zijn en in de ene de Republikeinen, de partij van Trump, de baas zijn en in de andere de Democraten, de partij van president Biden, dat was altijd al zo. Maar nadat president Trump aan de macht kwam, veranderde er iets in de Republikeinse staten.

Waagmeester: "Republikeinen kwamen er door Trump achter dat je veel kiezers kunt trekken met cultuuronderwerpen. Het ging dus bijvoorbeeld ineens een stuk minder over de economie maar veel meer over dingen waar Trump het ook over had, zoals 'woke zijn' maar ook racisme en vrouwenrechten. Daardoor is er ook veel discussie over abortus, dat kun je hier lezen. De Republikeinen zijn erachter gekomen dat door daarop radicale standpunten in te nemen, ze veel kiezers trekken."

Maar het gaat niet alleen om de kiezers. "De politici die nu de baas zijn in staten willen misschien over twee jaar wel meedoen aan de landelijke verkiezingen. Door nu extreme dingen te doen en zeggen hopen ze op te vallen en onder hun kiezers daardoor populairder te worden," zegt Waagmeester.

Waarom kan de landelijke politiek niks doen?

Op dit moment heeft de VS een Democratische president: Joe Biden. Hij is het er absoluut niet mee eens dat abortus misschien verboden wordt en schoolboeken verdwijnen, maar toch gebeurt het.

Komt dus omdat de politici in verschillende staten zelf wetten kunnen maken waar Biden niks aan kan doen. En ook over het hooggerechtshof, de hoogste rechters van het land die nu moeten beslissen over abortus, heeft hij niks te zeggen.

Pas als er een rechter stopt of overlijdt, mag de president een nieuwe kiezen. Op dit moment zijn de rechters die het meer eens zijn met de Republikeinen in de meerderheid en Biden heeft dat nog niet kunnen veranderen.

"Dat plus het feit dat de Democraten van Biden het soms zelf ook niet overal over eens zijn, zorgt ervoor dat zij het moeilijk vinden om hierop te reageren", zegt Amerikakenner Kirsten Verdel. "Het land wordt, nog steeds door de grote invloed van Trump, steeds extremer en verdeelder en dat is voor de Democraten een probleem."

Wat betekent dit voor Nederland?

Veel discussies die in de Verenigde Staten spelen, worden ook in Nederland een ding. Denk bijvoorbeeld aan Black Lives Matter. Zou het dan zo kunnen zijn dat hier in Nederland ook dingen op school niet meer mogen of boeken uit de bieb verdwijnen?

Amerikakenner Kirsten Verdel ziet het wel gebeuren dat er in ieder geval een discussie over komt. "Eerst was het zo dat alles dat in Amerika gebeurt enkele jaren later in Nederland een ding werd. Goede en slechte dingen, soms wat minder heftig. Maar door social media gaat dat steeds sneller. Ook hier zijn nu discussies over woke en gender. Met politieke partijen en mensen die vaak bijna precies hetzelfde zeggen als in Amerika."

Zo ver is het nog lang niet, zegt Ronald den Haan. Hij is geschiedenisdocent en helpt ook mee met het maken van geschiedenisboeken. "Ik vind dit heel eng en ben ook best bezorgd, vooral omdat zoveel dingen uit Amerika ook hier gaan spelen. Maar op dit moment krijg ik vooral veel vragen over waarom we niet meer aandacht aan bijvoorbeeld het slavernijverleden of racisme besteden. Ik heb nog nooit de vraag gehad of dingen uit de boeken weg mochten."