Wat is er gebeurd?
Heb jij op het vliegveld weleens het gevoel gehad dat je uit de rij werd gepikt vanwege je huidskleur? Dat heet etnisch profileren.
Een paar mensenrechtenorganisaties en burgers spanden een zaak aan tegen de marechaussee, die controleert op vliegvelden, omdat ze vinden dat zij etnisch profileren bij controles op het vliegveld of bij de grens. En dat is discriminatie, zeggen zij.
Maar volgens de rechters is de manier waarop de marechaussee controleert, niet fout. Besloten ze vandaag. Waarom niet? Leggen we je uit.
Wat voor controles zijn dit?
Het gaat om MTV-controles, dat staat voor Mobiel Toezicht Veiligheid. Dat zijn controles die de marechaussee, een militaire dienst, doet bij personen die Nederland vanuit een ander EU-land binnenkomen. Zij checken dan bijvoorbeeld hun nationaliteit en verblijfsstatus om te kijken of ze niet illegaal in Nederland gaan verblijven. Doet de marechaussee op vliegvelden, maar ook in treinen, auto's of op boten die de grens overgaan bij België en Duitsland.
Wat is etnisch profileren?
Volgens een paar mensenrechtenorganisaties, waaronder Amnesty International, en twee burgers doet de marechaussee daarbij aan etnisch profileren. Dat betekent dat de politie, of in dit geval de marechaussee, iemand controleert vanwege zijn huidskleur of herkomst, en geen andere goede reden daarvoor heeft. En dat is discriminatie, zeggen zij. Eén van die burgers, met een Congolese achtergrond, zegt bijvoorbeeld dat-ie vaak uit de rij wordt gepikt wanneer-ie tussen Eindhoven en Brussel reist.
Bij de politie is eerder al veel te doen geweest om etnisch profileren. Er zijn bijvoorbeeld ieder jaar meer klachten over mensen die het gevoel hebben dat ze op straat gefouilleerd worden door de politie vanwege hun huidskleur. Vaak vinden zij dat heel vervelend en verliezen ze hun vertrouwen in de overheid. En ook bij de Toeslagenaffaire, waarbij ouders werden beschuldigd van fraude terwijl dat niet zo was, was sprake van etnisch profileren. Leggen we je hier meer over uit.
Wat zegt de marechaussee erover?
De marechaussee zegt dat ze op verschillende dingen letten als ze iemand uit de rij halen. Bijvoorbeeld: het land waar iemand vandaan komt, hoe iemand het land binnenkomt, hoe iemand zich gedraagt, leeftijd en ook etniciteit. Ze nemen daarbij ook informatie mee die ze hebben uit eerdere controles. Zoals dat iemand via een bepaalde route reist die vaak wordt gebruikt om Nederland illegaal binnen te komen.
Is dit discriminatie volgens de rechter?
Volgens de rechter mag dit gewoon, en is het geen discriminatie. Komt doordat de marechaussee dus een combinatie van verschillende dingen gebruikt om mensen uit de rij te pikken. Zou de marechaussee álleen naar huidskleur kijken, dan mag dat niet. Maar daar is nu geen bewijs voor, zegt de rechter. Naar huidskleur kijken, in combinatie met andere dingen, mag dus wel.
Komt ook doordat het volgens de rechter nuttig is om naar huidskleur te kijken voor deze specifieke controles, omdat het zou kunnen bijdragen om te bepalen wat iemands nationaliteit is. En dat laatste is dan weer een belangrijk onderdeel van deze controles.
Ook keek de rechter of er andere type controles zouden kunnen. Zoals steekproefsgewijs mensen uit de rij pikken, dus bijvoorbeeld elke tiende in de rij. Maar dat is volgens de rechter niet handig, omdat je dan niet weet of je er de juiste mensen uitpikt. Een andere optie is dat de marechaussee iedereen controleert, maar ook dat is niet handig, zegt de rechter. En daarom mogen de MTV-controles blijven bestaan.