Wat is er gebeurd?
Een groep Kamerleden heeft wekenlang onderzoek gedaan naar de Belastingdienst, omdat zij mensen onterecht beschuldigde van fraude.
Mensen met kleine kinderen kunnen bij de Belastingdienst geld vragen om de kinderopvang te betalen. Soms maakten ze bij die aanvraag een klein foutje. De Belastingdienst noemden hen daarna fraudeurs.
Onterecht, blijkt uit het onderzoek van de Kamerleden. Zij zeggen zelfs dat de ouders 'ongekend onrecht' is aangedaan. Als je fraudeur bent, krijg je namelijk niet alleen geen geld meer. Je moet ook alles, plus een enorme boete, terugbetalen. De ouders van Jesse en Rafen kwamen daardoor enorm in de problemen.
Waarom is dit nieuws?
Stel je voor dat je ouders worden beschuldigd van fraude. Ze zouden geld bij de Belastingdienst hebben aangevraagd waar ze geen recht op hadden. Daardoor raken je ouders ineens in serieuze geldproblemen. Die vakantie kan je wel gedag zeggen, je moet verhuizen omdat je ouders het huis niet meer kunnen betalen en er is zelfs te weinig geld om normaal te kunnen eten.
Pas jaren later blijkt dat je ouders helemaal niks verkeerd hadden gedaan, maar dan is het al te laat. Torenhoge schulden hebben voor veel problemen gezorgd. Dat is wat de ouders van Rafen (13), Jesse (15) en vele andere kinderen overkwam. En die hebben daar nog steeds last van.
Een paar jaar geleden werden honderden ouders beschuldigd van fraude met hun kinderopvangtoeslag. Da's een bedrag dat ze iedere maand van de overheid kregen om de kinderopvang mee te betalen.
Om die toeslag te krijgen moet je van alles invullen en bewijzen bij de Belastingdienst. Ouders die daarbij een foutje maakten, zoals een bonnetje vergeten mee te sturen, werden meteen beschuldigd van oplichting. Ze kregen geen kans om alsnog alles goed aan te leveren. Terwijl ze daar wel recht op hadden.
De Belastingdienst gaf die ouders direct het stempel 'fraudeur'. Vanaf dat moment kregen ze geen toeslag meer en moesten ze de toeslag die ze de jaren daarvoor hadden gekregen terugbetalen. Dat ging vaak om (tien)duizenden euro's. Veel ouders kwamen daardoor in de problemen, want de Belastingdienst vroeg geld terug dat ze helemaal niet meer hadden.
Wie vindt wat?
Toen eerder dit jaar duidelijk werd wat er was gebeurd, eisten veel ouders en politici een oplossing. Bijvoorbeeld het kwijtschelden van de schulden, of een schadevergoeding. Een groep ouders vindt nu dat ook hun kinderen recht hebben op steun van de overheid. Hun jeugd heeft namelijk flink te lijden gehad onder de hele affaire.
We spraken met Rafen en Jesse. Zij stuurden een brief aan de staatssecretaris van Financiën. Daarin vertellen ze welke invloed de hele affaire op hun leven had en heeft. "Het is maar heel weinig in het nieuws vergeleken met andere dingen, er wordt niks mee gedaan", schrijft Rafen.
In de brief staat dat-ie z'n hele leven al arm is. "Ik vond mijn leven al klote vanaf m'n vierde. Ik verveelde mij en ging vervelend doen. Niemand begreep waarom." Dat kwam volgens hem omdat de situatie thuis snel verslechterde toen de Belastingdienst aan de deur stond. "We verloren ons huis en mam werd erg ziek. We gingen wonen bij m'n tante, en toen bij m'n oma. Veel spullen gingen naar een opslagruimte. Maar omdat mam geen uitkering meer had, kon ze het niet meer betalen. Ik ben daar heel veel spullen aan verloren. En toen raakte ik mijn hond kwijt."
De problemen met de Belastingdienst zorgde dus niet alleen voor veel problemen bij z'n ouders, maar Rafen kreeg alles mee. "Ik had geen vrienden, geen hond, geen speelgoed, mam was ziek en ik werd gepest op school. Ik zag het punt van het leven niet meer. Dus mijn 7-jarige brein dacht: als het toch alleen maar erger wordt en ik het nu al niet meer zie zitten, dan kap ik er gewoon mee."
Jesse herkent het verhaal van Rafen goed. "Mijn ouders hadden soms ruzie omdat er niet genoeg geld was en er meer gewerkt moest worden. Ik voelde me rot en alleen." En geld voor leuke dingen was er al helemaal niet: "We konden niet zomaar naar attractieparken of andere leuke dingen. We moesten wachten totdat er korting was of dat we gratis kaartjes kregen. We moesten zelfs naar de voedselbank en dat is niet bepaald lekker eten."
De hele affaire heeft ook invloed gehad op z'n kansen in de toekomst, vertelt Jesse in z'n brief. "Als ik uiteindelijk klaar ben met de middelbare school wil ik studeren om docent te zijn op een basisschool, maar hierdoor krijg ik studieschulden die minder of er niet zouden zijn als mijn ouders hun geld niet werd geëist."
Daarom willen ze dat de overheid een speciaal studiefonds opricht voor alle kinderen van ouders die onterecht zijn beschuldigd. Jesse, Rafen en alle anderen kunnen dan een studie starten zonder dat ze gelijk in de schulden eindigen. Ook willen ze dat er rekening met hen wordt gehouden.
Wat zijn de gevolgen hiervan?
In november moesten alle politici en medewerkers van ministeries die hiervoor verantwoordelijk waren komen uitleggen hoe het zo mis kon gaan. Een speciale groep Kamerleden onderzocht hoe het zo mis kon gaan door een 'parlementaire ondervraging'.
Dat werkt eigenlijk hetzelfde als een politieverhoor: de Kamerleden spelen de agent en stellen allemaal vragen. De politici die de vragen moeten beantwoorden staan onder ede. Dat betekent dat ze van een rechter straf kunnen krijgen als ze toch liegen.
Onder andere mensen die werken bij de Belastingdienst en ministeries kwamen aan de beurt. Zij gaven vooral elkaar de schuld. Daarna kwamen premier Rutte, minister Wiebes van Economische Zaken, PvdA-leider Asscher (die in het vorige kabinet minister was) en Financiënminister Wopke Hoekstra langs. De politici zeiden allemaal sorry en gaven toe niet te weten dat het zo erg mis was gegaan.
Een aantal weken later zijn de Kamerleden klaar met hun onderzoek. Zij hebben daarom een rapport geschreven. En dat rapport is behoorlijk pittig. Zo schrijven de Kamerleden onder andere: 'de ouders is ongekend onrecht aangedaan' en 'bij de basis van hoe we in de Nederlandse rechtsstaat met elkaar omgaan ging het al mis'. Veel mensen krijgen hiervan de schuld: ministers, mensen die bij de ministeries en de Belastingdienst werkten, de Tweede Kamer en zelfs rechters.
Toen de ouders onterecht zoveel geld moesten betalen, konden zij nergens terecht om dat aan te kaarten. 'We hebben dat met verbazing en uiteindelijk diepe verontwaardiging gezien', schrijven de Kamerleden.
De Kamerleden zeggen in hun rapport alleen waar het mis is gegaan (overal, dus), maar niet wat er nu verder moet gebeuren. Dat is aan het kabinet en de Tweede Kamer. Na de kerstvakantie is er een debat hierover maar het is nog niet bekend wanneer. Dan zal ook blijken of er bijvoorbeeld ministers af moeten treden.