Wat is er gebeurd?

• Er is veel verontwaardiging over een tweet van demissionair minister-president Mark Rutte van afgelopen vrijdag.

• Daarin reageerde hij voor het eerst op de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden. Maar volgens de kritiek koos hij daarin teveel de kant van Israël in het conflict.

• Zondag kwam er vanuit Rutte een uitgebreidere reactie op de situatie. Maar waar kwam die eerste reactie vandaan? En hoe staat de Nederlandse politiek eigenlijk in dit conflict? Gaan we je uitleggen.

Wat stond er in die tweet?

Deze tweet van demissionair premier Mark Rutte leverde dus veel verontwaardiging op.

Wie vindt wat?

GroenLinksleider Jesse Klaver en D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma reageerden direct op Twitter dat ze vonden dat Rutte met deze tweet de situatie van de Palestijnen vergeet en dus teveel kant kiest voor Israël.

"Door eenzijdig de kant van Israël te kiezen komt er geen vrede en rechtvaardigheid", stelt Klaver en Sjoerdsma vraagt zich hardop af: "Waarom zwijgt Rutte wel als Israël duizenden Palestijnen verwondt in Gaza in 2018?". En ook BN'ers lieten in hun story's op Instagram direct weten dat ze het absoluut niet eens zijn met deze tweet.

Tweede reactie

Twee dagen na de tweet, op zondag, reageerde Rutte uitgebreider op het conflict in een verklaring. Daar ligt de nadruk meer op het zoeken naar een oplossing voor beide kanten. Hij schrijft onder andere dat verdere escalatie en burgerslachtoffers in de Palestijnse gebieden en Israël voorkomen moeten worden en dat hij aan beide partijen zijn medeleven heeft betuigd. Ook vindt hij dat de Palestijnse families die hun huis uit moesten van Israël (waar het conflict mee begon dus) gewoon moeten kunnen blijven waar ze willen, dat Israël beter zijn best moet doen om spanningen te verminderen en dat het land heilige plaatsen zoals de Al-Aqsamoskee moet respecteren.

De reactie van zondag is naast veel uitgebreider ook anders dan die van vrijdag omdat er geen kant wordt gekozen. Juist daarom kwam er veel kritiek op de eerste Twitterreactie van Rutte.

De VVD'er versus de premier

"In die eerste reactie hoor je vooral Mark Rutte de VVD-leider praten, die pro-Israël is. In de tweede reactie probeert hij als minister-president van alle Nederlanders, en dus niet alleen de VVD-kiezers, wat neutraler te zijn", zegt Peter Malcontent. Hij onderzoekt als onafhankelijk wetenschapper al jarenlang het conflict tussen Israël en de Palestijnen.

De VVD is volgens hem niet de enige Nederlandse politieke partij die pro-Israël is. "Vroeger waren alle partijen dat en kon het echt niet om kritiek te hebben op dat land. De laatste jaren zie je daar wel echt een verschuiving in. Linkse politieke partijen komen steeds meer en feller op voor de Palestijnen. Maar de partijen die pro-Israël zijn hebben nog steeds wel een meerderheid in de Tweede Kamer. Het is daarom als kabinet niet zo handig om hele felle kritiek op Israël te hebben, want dan krijg je veel Kamerleden tegen je. Een minister van Buitenlandse Zaken schuift dit onderwerp daarom vaak het liefst naar de rand van zijn bureau, zodat hij er niks mee hoeft te doen."

Waarom zijn veel Nederlandse politici pro-Israël?

Volgens Malcontent is dus een meerderheid van de Tweede Kamer pro-Israël. Hoe komt dat? Daarvoor moeten we even terug de geschiedenis in.

Malcontent: "Toen Israël in 1948, vlak na de Tweede Wereldoorlog dus, werd gesticht wilde Nederland het eigenlijk helemaal niet zo graag erkennen als land. Op dat moment hoorde Indonesië namelijk nog bij ons, maar zij waren bezig als land onafhankelijk te worden. Dat ging niet zomaar en Nederland kwam tegenover de Indonesiërs te staan. In Indonesië wonen veel moslims, in Palestina ook. Nederland wilde op dat moment de moslims in Indonesië niet nog bozer maken door zich tegen hun geloofsgenoten in een ander land te keren."

Maar de jaren daarna veranderde de Nederlandse kijk op Israël. "Langzaamaan werd namelijk steeds meer duidelijk dat Nederland in de Tweede Wereldoorlog het fanatiekst van alle Europese landen Joden naar concentratiekampen had gestuurd en de Duitsers vaak wel erg goed had geholpen."

Schuldgevoel

In 1948 werd de staat Israël gesticht als plek waar Joden van over de hele wereld welkom waren en konden komen wonen. Nadat in de Tweede Wereldoorlog zes miljoen Joden door de nazi's waren vermoord, besloten veel van de overlevenden naar dit beloofde land te trekken.

"De Nederlanders voelden zich steeds schuldiger tegenover de Joden omdat er dus steeds meer feiten over hun rol in de Tweede Wereldoorlog naar buiten kwamen. En dus werd de Nederlandse regering extra lief voor Israël om dat schuldgevoel een beetje in te lossen. Kritiek hebben op dat land werd meteen gezien als Jodenhaat en werd een absolute no-go", zegt Malcontent.

Hoe is dat nu?

"Sindsdien is Nederland van alle landen in de Europese Unie het meest pro-Israël. Toen het land in 1967 veel gebied van de Palestijnen innam, had de Verenigde Naties daar kritiek op. Nederland ging tegen die kritiek in en nam het juist op voor Israël. Ze leverden zelfs tegen de afspraken in stiekem wapens aan het land."

Maar dat is wel langzaamaan veranderd, zegt Malcontent. "Sinds de jaren '90 hebben we wat meer sympathie voor de Palestijnen gekregen. Dat heeft ook te maken met het feit dat een grote groep nieuwe Nederlanders met roots in islamitische landen steeds meer een stem kreeg en hun kant van het verhaal ging vertellen."

Malcontent: "Ook politieke partijen durven dus steeds vaker kritiek op Israël te hebben, de een wat meer dan de ander. En ook dat komt omdat mensen die pro-Palestina zijn er steeds beter in slagen om hun kant van het verhaal te vertellen. Maar met name de rechtse partijen zullen bij een keuze tussen Israël en de Palestijnen voorlopig altijd voor Israël kiezen."