Wat is er aan de hand?
Het is bijna niet te missen: we zitten in een energiecrisis. Het huis verwarmen en stroom gebruiken is voor veel mensen flink duurder geworden. Komt door de oorlog in Oekraïne. Veel van ons gas kwam uit Rusland, maar vanwege de oorlog in Oekraïne moeten veel landen het gas nu ergens anders halen. Maar dat kost meer geld.
Sommige mensen kunnen daardoor steeds lastiger de energierekening betalen. Dat zorgt ervoor dat er steeds meer wordt gepraat over hoe we 'van het gas af' kunnen.
Een manier daarvoor die steeds vaker besproken wordt is het gebruiken van kerncentrales. Daar is al heel lang discussie over, want ze zorgen voor weinig luchtvervuiling, maar er zijn ook risico's.
In dit artikel leggen we je uit hoe kerncentrales werken, waarom ze zo omstreden zijn en of ze de energiecrisis gaan oplossen.
Hoe werken kerncentrales?
Even heel simpel gezegd: in een kerncentrale worden de kernen van bepaalde (schadelijke) stoffen gespleten. Als dat gebeurt, komt er veel hitte vrij. In de centrale zit ook water, dat door die hitte gaat stomen. En die stoom zorgt ervoor dat er turbines in de centrale gaan draaien. Zo wordt elektriciteit opgewekt.
Let op: kerncentrales produceren dus alleen elektriciteit, en daar verwarmen we over het algemeen niet onze huizen mee. Dat doen we met gas uit gascentrales.
Om je huis te verwarmen of de tank van je scooter te vullen heb je dus nog steeds gas of olie nodig.
Maar hier in Nederland halen we veel van onze elektriciteit ook uit gas. Dus doordat het gas duurder wordt, wordt elektriciteit dat ook.
Als we meer energie zouden halen uit kerncentrales, zou dat dus goedkoper zijn.
Waarom is er zoveel discussie over kernenergie?
Er zijn een hele hoop voor- en nadelen te bedenken voor het gebruiken van kerncentrales. Precies daarom is er ook al jaren heel veel discussie over, in allerlei landen.
Voorstanders
De voorstanders zeggen onder meer: kernenergie is schoner dan bijvoorbeeld energie uit gas- en kolencentrales, en dus goed om klimaatverandering tegen te gaan. Ook scheelt het ruimte: een kerncentrale is een stuk kleiner dan een park voor windmolens, of een veld met zonnepanelen, dat evenveel energie moet opbrengen. En kernenergie kun je altijd opwekken: ook als het niet waait en de zon niet schijnt.
Tegenstanders
Dan de tegenstanders: die maken zich onder meer zorgen om de veiligheid. Een ongeluk bij een kerncentrale kan hele grote gevolgen hebben, door de radioactieve straling die vrij kan komen. Die kan dodelijk zijn. Zo'n ongeluk gebeurde al eens in Oekraïne, bij de centrale Tsjernobyl. Die ontplofte, en door de straling stierven veel mensen en werd een groot gebied onbewoonbaar. Ook in Japan ging het al eens mis: in 2011 raakte de kerncentrale Fukushima beschadigd door een aardbeving. Tienduizenden mensen moesten vluchten vanwege de straling die vrijkwam.
En die straling is ook een probleem zónder ongelukken, zeggen tegenstanders. Van het afval van kerncentrales komt namelijk ook radioactieve straling af. Die kan heel schadelijk en zelfs dodelijk zijn voor mensen. Dat afval kan duizenden jaren radioactief blijven. Dat kun je dus niet zomaar ergens dumpen, het moet goed opgeslagen worden. Ook is het bouwen van nieuwe centrales heel duur, en kost het veel tijd, want ze moeten dus heel goed in elkaar zitten en beschermd worden.
Maken kerncentrales een comeback door deze crisis?
Sommige landen halen aardig wat energie uit kerncentrales, anderen zijn er al een hele tijd mee gestopt of willen dat gaan doen. Niet alleen omdat er altijd zoveel gedoe over is: kernreactoren gaan niet eeuwig mee, en een hoop zijn nu te oud om te gebruiken.
België
Onze zuiderburen in België wilden om die reden in 2025 een paar kerncentrales sluiten. Maar toen kwam de oorlog, en besloten ze het helemaal stoppen met kernenergie nog even uit te sluiten. Zoiets gebeurde ook in Duitsland: volgend jaar zouden al hun kerncentrales gesloten moeten zijn. Maar sinds de oorlog en de hoge gasprijzen laaide de discussie daar op: konden ze niet beter de centrales nog even draaiende houden?
Zweden
De Zweedse klimaatactivist Greta Thunberg vindt in ieder geval van wel. Dat zei ze in een interview in de Duitse talkshow Maischberger. Want, zegt Thunberg, als je die kerncentrales sluit en vervuilende kolencentrales gaat gebruiken om het energietekort op te vangen, is dat slecht voor het klimaat.
Japan
Ook in Japan hebben ze een oude kerncentrale weer opgestart. Heeft daar minder te maken met de energiecrisis: ze willen hun klimaatdoelen halen: internationale afspraken over bijvoorbeeld CO2-uitstoot, om klimaatverandering tegen te gaan. En daar denkt ons kabinet ook over na.
Nederland
Want in Nederland hebben we nu maar één werkende kerncentrale. Maar het kabinet wil er misschien meer, omdat ze dus minder slecht zijn voor het klimaat dan andere centrales. Betekent niet dat er straks opeens een kerncentrale in je achtertuin staat: het kabinet wil dit najaar een besluit nemen. Dan moet een bedrijf zich melden om een centrale te runnen, en dan moet er nog jarenlang gebouwd worden.