Wat is er gebeurd?
Al maanden gaat het in het nieuws over de stijgende prijzen van vooral energie(gas) en boodschappen. Ook hoor je steeds vaker over jongeren die zelfs geen geld hebben voor ontbijt of gezond eten. Of ze slapen in de kou.
We krijgen daar veel vragen over, zoals: wordt daar dan niks tegen gedaan? En: moet gezond niet veel goedkoper worden?
Maar sommigen van jullie vragen zich ook af: is dit niet overdreven? In Nederland lijdt toch niemand honger?
In dit artikel vertellen we je wat volgens jongeren, experts en de minister-president de gevolgen én oplossingen zijn.
Waarom moet ik dit weten?
Inflatie, koopkracht, energieprijzen, btw, het klinkt allemaal als een saaie economieles. Maar toch is het handig om hier iets over te weten. Want we hebben in Nederland nog nooit zo'n hoge inflatie gehad als als nu. En dus maakten niet eerder zo veel mensen in Nederland zich zorgen over wat ze wel en niet kunnen betalen.
En dat kan dus ook gaan over jullie thuis, of over je vrienden.
Hoezo is ineens alles duurder?
Dat alles, van douchen tot de bios tot een blikje frisdrank, duurder wordt, heeft twee belangrijke redenen. De eerste: corona. Want dat je geld sinds vorig jaar al steeds minder waard wordt, de inflatie, komt vooral daardoor. Dat leggen we uit in dit artikel uit 2021.
En sinds dit jaar zijn de prijzen voor energie heel erg gestegen. Dat komt door, reden twee, de oorlog in Oekraïne. Er komt daardoor minder Russisch gas naar Europa. Onder andere omdat wij dat niet meer willen. Daardoor werd ook de prijs van gas uit andere landen die gas verkopen heel erg hoog. En dat zie jij of zien je ouders terug op de energierekening.
Maar hoe groot zijn de gevolgen?
Best wel groot. Tot vorige maand nam de politiek nog bijna geen maatregelen en trokken verschillende organisaties aan de bel. Een paar voorbeelden:
De Voedselbank merkte dat er veel meer mensen voedselhulp nodig hadden. Ook veel mensen met werk.
Stichting Leergeld die je helpt als je ouders bijvoorbeeld geen geld hebben voor een laptop of sportlessen, kreeg 25 procent meer aanvragen voor hulp dan in 2019.
De politiebond zei dat ze signalen kregen dat meer mensen eten stalen.
Het CPB, een club die onderzoekt hoe het er economisch allemaal voorstaat in Nederland, rekende uit dat 1,3 miljoen Nederlanders onder de armoedegrens zouden gaan leven. Het ging daarbij ook om 300.000 kinderen en jongeren. En dat is wel 34 procent meer dan dat het was.
Deze maand werden er wel extra maatregelen genomen en daardoor groeit het aantal arme mensen waarschijnlijk een stuk minder dan in die berekening. Toch gaat het dan alsnog om zeker 900.000 mensen die onder de armoedegrens belanden. Hoe dat precies zit, lees je onder het kopje: Wat doet de politiek?
Belangrijk om even te noemen, we zagen in de reacties ook vragen als: waarom gaan deze mensen niet meer werken? Daar zijn veel redenen voor. Maar los daarvan: meer dan 200.000 werkenden mensen leven ook in armoede. En, zeker met de hoge prijzen van nu komen juist veel werkende mensen in de problemen, die eerder gewoon rondkwamen.
Wat merken jongeren ervan?
Ondanks dat er nu wel maatregelen zijn, zeggen organisaties zoals Save the Children en het Nibud (dat advies geeft over geldzaken): er zijn nog steeds heel veel zorgen bij heel veel huishoudens. En daarom gebeurt er thuis van alles. Dat zeiden jullie ook tegen ons in een online vragenlijst. Van de bijna 2000 jongeren die die invulden, zei veel meer dan de helft dat er thuis bezuinigd wordt op verwarming, douchen, uitjes en gezond eten.
Op TikTok plaatsten we een video van Shanna van 17. Zij heeft veel last van de inflatie en energieprijzen. Omdat het huis niet goed geïsoleerd is, is het koud. Maar omdat er te weinig geld is, mag de verwarming niet aan. "Ik slaap in een joggingspak, twee dekens en een heater", vertelt ze. Maar dan nog heeft ze het 's nachts koud.
In reacties op haar verhaal zeiden een paar mensen: Is dit niet overdreven? Maar volgens de hulporganisatie Save the Children is dat echt niet zo. "Bij armoede in Nederland is er bijvoorbeeld te weinig geld voor gezonde en voldoende voeding, nieuwe kleding of verwarming in huis."
Shanna vertelt ook dat het door het gebrek aan geld moeilijk is om gezond te blijven eten en leven. Ze zou graag wat willen afvallen, maar gezond eten is vaak duurder.
Honderden jongeren zeggen verder tegen ons dat ze last hebben van mentale problemen. Ze zijn bijvoorbeeld somber of gestrest. Onder meer omdat er thuis veel ruzie gemaakt wordt over geld.
Wat doet de politiek?
Mensen die weinig verdienden konden het afgelopen half jaar een eenmalige toeslag van 1300 euro aanvragen, om zo de energierekening te kunnen betalen. Wij spraken met premier Rutte en hij zei daarover: "Dat heeft mensen met lage inkomens wel echt geholpen."
Toch kwamen alsnog veel mensen in de problemen. Ook veel die iets meer verdienen. Daarom besloot het kabinet deze maand om een energieplafond in te voeren. Dat betekent dat de kosten voor energie (dus voor verwarming en een warme douche) niet hoger mogen zijn dan dat ze waren voor de oorlog in Oekraïne uitbrak. Maar: je moet er wel "normaal" mee omgaan. Dus: als je veel meer verbruikt, betaal je ook veel meer.
Volgens premier Rutte neemt die maatregel heel veel zorgen en problemen weg. Ook de CPB-berekening over meer mensen in armoede klopt hierdoor niet meer helemaal. Toch zegt het Nibud: "Die zorgen zijn er nog steeds. Er is nog heel veel onduidelijk over dat plafond. En als je in een huis woont dat niet goed is geïsoleerd (zoals Shanna), verbruik je waarschijnlijk meer. Dus dan kom je daar misschien toch bovenuit."
Daarnaast leven er 900.000 mensen nu al onder de armoedegrens. En volgens de Voedselbank heeft de helft van hen regelmatig echt honger. Omdat het prijsplafond niks verandert aan de prijzen in bijvoorbeeld de supermarkt, verwachten experts dat dat dus alsnog erger wordt.