Waarom de nieuwe premier van Italië radicaal-rechts wordt genoemd

Wat is er gebeurd?

  • In Italië waren afgelopen weekend verkiezingen. Giorgia Meloni van de partij Fratelli d'Italia heeft die gewonnen en wordt dus de nieuwe premier van Italië.

  • Hierdoor krijgt Italië niet alleen voor het eerst een vrouw als premier maar ook de meest rechtse regering sinds de Tweede Wereldoorlog.

  • De NOS noemt Meloni en haar partij in alle artikelen en video's 'radicaal-rechts'. Daar kregen we in de comments veel vragen over en kritiek op. Want waarom noemen we haar radicaal? Wat betekent dat eigenlijk? En wat is het verschil met 'gewoon' rechts?

Wie is Giorgia Meloni?

Oké, eerst heel even dit: wie is Giorgia Meloni eigenlijk? Nou, iemand die drie jaar geleden door een speech per ongeluk een nummer 1-hit scoorde. In die speech stelt ze zichzelf voor als: 'een vrouw, een moeder en een christen'.

Dat geeft direct ook wel een beetje aan waar ze voor staat, want in deze speech koos ze haar woorden bewust:

  • 'vrouw', omdat ze tegen het gebruik van genderneutrale woorden is,

  • 'moeder' omdat ze vindt dat het 'traditionele' gezin heel belangrijk is. Dat betekent voor haar: een gezin met een vader en een moeder, in plaats van twee ouders van hetzelfde geslacht,

  • 'christen' omdat ze haar geloof vaak als reden gebruikt om ergens iets van te vinden.

Meloni begon al op haar vijftiende in de politiek en richtte tien jaar geleden haar eigen partij op: Fratelli d'Italia. Dat is dezelfde naam als van het Italiaanse volkslied en ook dat is expres.

Haar partij is namelijk nationalistisch. Dat betekent dat Meloni vindt dat Italianen altijd op de eerste plek moeten komen. Daarnaast is ze ook conservatief. Dat betekent dat ze tegen teveel veranderingen is ten opzichte van hoe het vroeger allemaal geregeld was.

Meloni is bijvoorbeeld tegen abortus, euthanasie, en tegen meer rechten voor lhbti'ers. Homoseksuele koppels mogen wel samenwonen van haar, maar niet trouwen en ook geen kinderen adopteren. Ook is ze tegen migratie en geen fan van de Europese Unie.

Waarom wordt ze radicaal-rechts genoemd?

Maar maken deze standpunten haar radicaal-rechts? "Ja", zegt politicoloog Matthijs Rooduijn. "In de politicologie, dan studeer je dus politiek, hebben we vaste begrippen voor verschillende politieke bewegingen. Radicaal-rechts is er daar één van. En toevallig eentje waarbij alle politicologen het er redelijk over eens zijn wat daar wel en niet bij hoort."

Het verschil met andere rechtse partijen zit hem volgens Rooduijn vooral in één belangrijk kenmerk. "Radicaal-rechtse partijen zijn niet alleen nationalistisch maar ook aanhanger van het nativisme. Dat betekent dat ze één groep dus heel belangrijk vinden, maar andere groepen uitsluiten. Dat kan bijvoorbeeld op basis van huidskleur of geloof. Daarnaast is radicaal-rechts ook autoritair: de overheid moet streng zijn voor de burgers en hoge straffen opleggen aan mensen die zich niet aan de regels houden."

Meloni en haar partij hebben ook deze kenmerken en dus valt ze volgens de meeste politicologen onder 'radicaal-rechts'. Daarom noemt de NOS haar ook zo. Is ze trouwens niet de enige in: meerdere Europese landen hebben radicaal-rechtse partijen. In Nederland hoort de PVV bij deze club.

Is er een verschil met extreem-rechts?

Misschien heb je al weleens eerder van het begrip 'extreem-rechts' gehoord. Is dat dan hetzelfde? Rooduijn: "Nee, het lijkt er wel heel erg veel op maar het is zeker niet hetzelfde. Extreem-rechtse partijen hebben dezelfde kenmerken en zijn het vaak met radicaal-rechts eens. Maar radicaal-rechtse partijen willen hun doelen bereiken binnen de democratie, binnen het systeem zoals de politiek nu geregeld is. Ook zijn zij niet gewelddadig. Extreem-rechts is dat wel, daarbij wil extreem-rechts met geweld ervoor zorgen dat een land geen democratie meer is."

Waarom gaat het bij Meloni ook over fascisme?

Nog zo'n moeilijk woord dat we noemden in onze video over Meloni en waar het veel over gaat: fascisme. Dat komt omdat Meloni haar politieke carrière begon bij een fascistische partij en haar eigen partij ook banden met die politieke beweging heeft. Fascisten willen dat één politieke leider alle macht heeft. Tegenstanders moeten worden onderdrukt, vaak met geweld. Het belang van het land gaat voor het belang van de inwoners. Iemand die fascistisch is, is tegen democratie.

Maar Meloni heeft inmiddels afstand genomen van haar standpunten van vroeger. Ook ontkent ze nu dat zij en haar partij fascistisch zijn. "Ze is wel echt veranderd. Ik vind dat je politici moet beoordelen op hun standpunten en daden nu", zegt politicoloog Rooduijn.

Maar veel Italianen zijn niet echt gerustgesteld. In het verleden was het land namelijk al eens fascistisch, en partijgenoten van Meloni zouden nog regelmatig verwijzingen maken naar die periode.

Bestaat radicaal-links ook?

Ook een vraag die we veel kregen in de comments: hoe zit het dan met radicaal-links? "Dat bestaat zeker ook", zegt Rooduijn. "En het werkt eigenlijk precies hetzelfde als bij rechts: radicaal-links wil de economie in een land helemaal anders regelen en heeft daar standpunten in die politiek gezien best ver gaan. Maar dat willen ze bereiken binnen een democratie, zonder geweld. Terwijl extreem-links wel met een revolutie en geweld die doelen wil bereiken."