Wat is er gebeurd?
De Tweede Kamer wil dat de maximale straf voor doodslag omhoog gaat, van 15 naar 25 jaar. Eind dit jaar stemt ook de Eerste Kamer daarover.
Politieke partijen zoals VVD en CDA willen dat, omdat volgens hen het verschil tussen de straf voor moord en doodslag nu te groot is. Voor moord kun je nu levenslang krijgen, of een tijdelijke celstraf, van maximaal 30 jaar.
Discussie over de straffen voor moord en doodslag is er al langer. Maar na de dood van Hümeyra van 16 werd die nog heftiger. Haar ex-vriend schoot haar dood bij haar school. Daarvoor kreeg hij eerst 14 jaar cel en tbs, omdat het om doodslag zou gaan. Veel mensen vonden dat te laag. Later bepaalde de rechter alsnog dat het alsnog om moord ging en kreeg hij 20 jaar cel.
In dit artikel leggen we je uit wat het verschil is tussen moord en doodslag, en wat dat betekent voor de straffen.
Wat is het verschil tussen moord en doodslag?
In 2020 kwamen er hier in Nederland 121 mensen om het leven door moord of doodslag. Maar voor we je vertellen over de hele discussie rondom de straffen daarvoor, is het natuurlijk handig om eerst het verschil tussen die twee te weten.
We hebben het over moord als iemand vooraf een plan had om iemand te doden, en dat vervolgens ook echt doet.
Bij doodslag wordt iemand ook met opzet gedood, maar heeft de dader dat niet van tevoren gepland.
Dan heb je ook nog gekwalificeerde doodslag. Daarbij wordt iemand gedood, en wil de dader daarmee iets anders verbergen, of makkelijker maken. Denk daarbij aan bijvoorbeeld een inbraak die uit de hand loopt, omdat de dader betrapt wordt. Of een verkrachting waarbij het slachtoffer uiteindelijk om het leven komt.
De straffen nu
Voor moord kun je een tijdelijke celstraf krijgen van maximaal 30 jaar. Maar je kan ook levenslang krijgen. Dat is de zwaarste straf die je hier kunt krijgen. Levenslang in plaats van zo'n tijdelijke straf, krijg je als iemand één of meerdere moorden pleegt die echt heel schokkend zijn voor de samenleving.
Levenslang is in Nederland ook echt levenslang. Maar: als iemand die straf krijgt, wordt er na 25 jaar wel gekeken of diegene niet toch eerder vrij mag komen, omdat iemand bijvoorbeeld geen gevaar meer is voor de samenleving. Daarover beslissen het OM, de rechter, de minister en de koning.
Voor doodslag kun je nu maximaal 15 jaar de cel in. Maar: pleeg je naast doodstraf ook nog andere misdrijven, dan kan dat er alsnog voor zorgen dat de dader langer de gevangenis in gaat. Bijvoorbeeld als iemand gedood wordt bij een diefstal. De dader wordt dan ook voor dat andere misdrijf gestraft. Gekwalificeerde doodslag dus.
Dit wil de Tweede Kamer
Gooi de maximale straf voor doodslag omhoog naar 25 jaar. Dat zegt een meerderheid van de Tweede Kamer nu. Partijen willen dat, omdat ze het verschil in de straffen tussen moord en doodslag nu te groot vinden, terwijl die twee soorten misdrijven vaak bijna net zo erg voelen.
Dat gebeurde bijvoorbeeld bij de zaak rondom de 16-jarige Hümeyra uit Rotterdam, eind 2018. Haar ex-vriend Bekir E. stalkte en bedreigde haar al maanden, en schoot haar uiteindelijk dood bij haar school. De rechter vond dat eerst doodslag en gaf hem 14 jaar, omdat niet bewezen kon worden dat Bekir E., van plan was haar te doden. Nabestaanden en andere mensen waren daar boos om, en ook de rechter zelf zei dat de politiek nog eens goed moest kijken of zo'n verschil in maximale straffen wel oké was. Later werd er nog eens naar de zaak gekeken en kreeg Bekir E. wel een langere straf, voor moord.
Wat vinden anderen?
Rechters zelf zeiden dus al langer dat de politiek de maximale straffen die ze mogen uitdelen nog maar eens moesten bekijken. Dat is nu dus gebeurd. Niet alle partijen zien een verhoging van 15 naar 25 jaar zitten. Sommigen, zoals, GroenLinks, D66, ChristenUnie en Volt, wilden liever maximaal 20 jaar, maar dat voorstel haalde het niet.
Maar er zijn ook mensen die een verhoging helemaal niet nodig vinden. Zo zei Jeroen Soteman van de Nederlandse Orde van Advocaten op Radio 1 dat bij doodslag vaak toch al een veel hogere staf kan worden gegeven. Bijvoorbeeld bij gekwalificeerde doodslag dus.
Maar volgensde Federatie van Nabestaanden Geweldslachtoffers, een club die nabestaanden van slachtoffers van misdrijven vertegenwoordigt, is een verhoging wel belangrijk: "Er zijn doodslagen te bedenken die zo gruwelijk zijn dat een heel hoge straf passend en geboden is".
Hoe gaat het nu verder?
Een meerderheid van de Tweede Kamer is het dus eens: de maximale straf voor doodslag moet omhoog. Eind dit jaar stemt ook de Eerste Kamer erover. Dan pas is zeker of er ook echt iets gaat veranderen.