Wat is er gebeurd?
Ongeveer de helft van de leerlingen die dit jaar eindexamen doen zegt dat ze met een achterstand beginnen. Dat zien we in de resultaten van een vragenlijst die door ruim tweeduizend eindexamenleerlingen werd ingevuld.
Online les in coronatijd is volgens scholieren en docenten de reden van achterstanden bij eindexamenleerlingen.
NOS stories helpt eindexamenleerlingen met hun voorbereiding in livestreams op YouTube. Twee docenten per vak en niveau geven in die eindexamenspreekuren antwoord op de laatste vragen van scholieren.
Hoe denken eindexamenleerlingen over hun examens?
Joes van den Hoek is 17 jaar en doet dit jaar eindexamen op havo. Hij maakt zich naar eigen zeggen zorgen om zijn examen en dan vooral om wiskunde B. Daar staat hij nu een 3,6 voor. "Afgerond een 4. Mijn achterstand bij wiskunde heb ik vorig schooljaar al opgelopen. Dat komt doordat ik echt les op school nodig heb om bij de les te blijven."
Daarom ging het in 4 havo dus al mis volgens de scholier. In coronatijd kreeg hij vaak thuis les via zijn laptop. "Met online lessen vorig jaar lette ik echt niet op, want ik ben ongelooflijk snel afgeleid en zat veel op mijn telefoon." Hij probeert zijn achterstand nu in te halen met examentrainingen in het weekend en extra bijles.
Ook examenleerling Yağmur Celik van 15 heeft het gevoel dat ze basiskennis mist. "We moeten nu echt zelf strijden, terwijl ik wel een achterstand heb door online les vorig jaar. Mijn derde jaar was volgens mij best belangrijk, want veel stof die je dan krijgt moet je ook kennen voor het examen. Maar dat heb ik allemaal gemist."
Ook het LAKS, de club die opkomt voor middelbare scholieren, ziet online les als een probleem voor eindexamenleerlingen. "Leerlingen die dit jaar eindexamen doen hadden het langst corona-onderwijs", zegt LAKS-voorzitter Iben Maas. "De kwaliteit van onderwijs in coronatijd was gewoon niet zo goed, ongeacht hoe hard docenten hun best deden. Leerlingen hebben amper een basis gelegd voor hun examens."
Wat zeggen docenten?
Aruna Hoofs geeft Nederlands aan eindexamenleerlingen op het vmbo. Ook zij zag dat leerlingen vorig schooljaar een achterstand opliepen door corona-onderwijs. "Dit jaar zijn ze amper thuis geweest, maar vorig jaar hadden ze veel online les. Toen was de motivatie ver te zoeken. En mijn leerlingen zijn goudeerlijk. Dus dan vertelden ze later dat ze tijdens online lessen in bed zaten en na het absentierondje gewoon weer gingen slapen."
Toch denkt dat het wel meevalt met de achterstand van leerlingen als het gaat om het examen Nederlands. "Bij Nederlands hoeven ze maar in twee onderdelen examen te doen, lees- en schrijfvaardigheid. En het schoolsysteem is erop ingericht dat je je diploma haalt, dus daar lag de focus."
Volgens de docent Nederlands hebben leerlingen wel kans dat ze tijdens hun vervolgopleiding in de problemen komen. Omdat de focus op lees- en schrijfvaardigheid lag, was er weinig tijd voor woordenschat, spelling en grammatica.
Om hun kennis wat bij te spijkeren, maken veel scholieren gebruik van extra bijles en examentrainingen. "Negentig procent van mijn leerlingen heeft betaalde huiswerkbegeleiding en privébijles", zegt scheikundedocent Safae El Haichar. Zij ziet dat extra hulp in veel gevallen ook echt werkt. "Een van mijn leerlingen is met betaalde hulp van een 4 naar een 8 gegaan."
Heb je geen geld voor privébijles en moet je het hebben van extra hulp op school, dan maak je volgens El Haichar minder kans op hoge cijfers. "Juist leerlingen die het het hardst nodig hadden, maakten het minst gebruik van begeleiding op school. De drempel was voor hen te hoog. Scholieren zijn onzeker en vinden de grote bijlesgroepen te confronterend, dus gaan ze niet."
De docente denkt dat er daarom een verschil zit in wie meer of minder kans heeft om te slagen. "Heb je geld, dan komt het wel goed. Maar zit je wat krapper? Dan heb je niet dezelfde kansen", zegt ze. Volgens haar was extra geld van de overheid voor begeleiding op school niet genoeg. Eerder trok de overheid 8,5 miljard euro uit om achterstanden in het onderwijs bij te werken.
Hoeveel kans heb je dit eindexamenjaar om te slagen?
Ondanks hun achterstand, maken de meeste scholieren die de enquête van NOS Stories invulden zich niet zoveel zorgen om hun slagingskansen. Dat heeft te maken met de versoepelde examenregels die dit jaar gelden. Leerlingen krijgen bijvoorbeeld een extra herkansing en mogen een vak wegstrepen van hun eindlijst als ze daar een onvoldoende voor hebben gehaald.
Toch denkt een kwart van de leerlingen dat ze minder kans maken op een diploma. "Ik denk dat we allemaal een stuk makkelijker denken over de examens omdat we een extra herkansing hebben. Ook met dat wegstrepen denk je toch sneller dat het allemaal wel goedkomt, terwijl het dan dus juist nog mis kan gaan", zegt eindexamenleerling Yağmur Celik. Door de eindexamentrainingen die ze volgde is ze toch een beetje gerustgesteld. "Als je oefent in kleine groepjes met een docent, geeft dat wel wat rust."
Meer weten?
Hoe werken die versoepelingen?
De regels voor het maken van eindexamens zijn versoepeld voor leerlingen die in coronatijd minder les kregen. Dit jaar zijn er, net als vorig jaar, drie versoepelingen. Je krijgt een extra herkansing en je mag een vak wegstrepen van je eindlijst als je daar een onvoldoende voor hebt gehaald. Dat geldt niet voor kernvakken zoals bijvoorbeeld Nederlands en Engels. De derde versoepelde regel is dat je je examens mag spreiden over meerdere tijdvakken. Maar de overgrote meerderheid van de scholieren die de vragenlijst invulde, geeft aan dat ze daar geen gebruik van gaan maken. 90 procent van de ondervraagden maakt alle eindexamens in tijdvak 1. De optie om alle eindexamens in tijdvak 2 te maken is het minst populair, maar 1 procent is dat van plan. 7 procent van de mensen die de enquête invulde spreidt de examens over twee tijdvakken, 2 procent weet het nog niet.