Worden Oekraïense vluchtelingen anders behandeld?

Wat is er aan de hand?

  • Meer dan 2 miljoen mensen zijn uit Oekraïne gevlucht sinds de Russische invasie en dat worden er 5 miljoen, verwacht de VN.

  • Nederland heeft via Giro555 meer dan 100 miljoen euro ingezameld voor Oekraïense vluchtelingen.

  • Veel mensen vragen zich af waarom Nederland zich zo hard maakt voor Oekraïne, maar niet voor andere vluchtelingen.

  • Een tweet van de VVD zorgde ook voor veel ophef, mensen vonden 'm discriminerend.

  • Ook wij kregen veel DM's binnen hierover, in dit artikel beantwoorden we jullie vragen.

Hoe vangt Nederland Oekraïners op?

Hoeveel mensen uit Oekraïne naar Nederland zijn gevlucht, is niet bekend. Een aantal opvangcentra is al vol en er zijn ook initiatieven gestart om Oekraïense vluchtelingen in huis te nemen.

Door een verdrag tussen de Europese Unie en Oekraïne kunnen Oekraïners vanaf 2017 vrij door Europa reizen, zonder dat ze een visum nodig hebben. Dus ook nu kunnen de mensen zonder extra papieren gewoon naar Nederland reizen.

Iemand uit Oekraïne mag normaal 90 dagen in Nederland verblijven, zonder daar iets speciaals voor te doen. Maar ook als die periode voorbij is, mogen mensen blijven. "Het klopt dat het na 90 dagen verloopt, maar als dat gebeurt, verlengen we het en hoef je niet terug", zegt staatssecretaris Van der Burg voor Asiel en Migratie. Daarom mogen Oekraïners nu zeker tot een half jaar blijven zonder speciale papieren.

Hoe vangt Nederland andere vluchtelingen op?

Bij een vluchteling uit een land buiten Europa, zoals Afghanistan of Syrië, zit dat anders. Dat zijn geen Europese landen en dus mogen mensen uit die landen niet zomaar Nederland in. Vluchtelingen uit die landen moeten asiel aanvragen. Asiel aanvragen betekent bescherming aanvragen, letterlijk: een toevluchtplaats vragen. Daarom worden mensen die een veilig plaats zoeken om ergens te wonen ook ook asielzoekers genoemd. In Nederland wordt bij mensen die asiel aanvragen gecheckt of ze echt gevaar lopen in het land waar zij vandaan komen en of ze dus niet terug kunnen.

Hoe reageren Nederlanders op andere vluchtelingen?

Er is vaak protest als Nederland andere vluchtelingen opneemt. In het dorp Harskamp bijvoorbeeld, waar afgelopen zomer auto's in de fik werden gestoken omdat bewoners boos waren dat Afghaanse vluchtelingen kwamen. Historicus en journalist van de Kanttekening Tayfun Balçik merkt het verschil ook op. "Je ziet dat Giro555 106 miljoen euro opgehaald heeft, terwijl in 2013 maar 5 miljoen werd opgehaald voor de Syrische oorlog."

Waarom worden ze verschillend behandeld?

Niet alleen in het asielbeleid en hoe we geld inzamelen zie je een verschil, maar ook politici maken onderscheid. In deze tweet zegt een VVD-kamerlid dat er ruimte gemaakt moet worden voor "échte" vluchtelingen.

Historicus Lotfi El Hamidi zegt dat het komt doordat Nederland zich makkelijker kan herkennen in Oekraïense slachtoffers en daarom "openhartiger is" voor deze vluchtelingen. Het land ligt in Europa en ligt dus dichtbij. "Al vermoed ik dat ze niet erg op ons lijken, als het erop aankomt", zegt El Hamidi.

Tayfun Balçik hoort als reden vaak dat het in deze oorlog duidelijker zou zijn dat Oekraïners slachtoffer zijn en wie "the bad guy" in het conflict is. "Maar dat is klinkklare onzin, toen in Syrië, ging het om dezelfde dader." Volgens hem is het een kwestie van racisme. "Het ligt denk ik aan een breder gedeeld gevoel, dat Oekraïners op ons zouden lijken, blond haar, blauwe ogen - en we daardoor meer compassie kunnen hebben."

Dat is niet alleen problematisch voor bijvoorbeeld zwarte vluchtelingen, zegt Balçik. "Het is ook een probleem voor wie we zijn als Europa. Als jij zegt ze lijken op ons, wie zijn wij? Er zijn ook moslims in Europa, zwarte mensen in Europa."

Meer weten?

Waarom hoeven mensen uit Oekraïne geen asiel aan te vragen?

Door het Europese verdrag van vrij reizen, hoeven Oekraïners geen asiel aan te vragen, omdat ze dus sowieso al in Nederland mogen zijn en daar geen extra papieren voor nodig hebben. De mensen uit Oekraïne hoeven dus ook niet naar een asielzoekerscentrum. Maar, Oekraïners mógen wel asiel aanvragen als ze dat willen. Alleen dat is voor hen niet zo aantrekkelijk. Als je in die procedure komt mag je namelijk niet werken en ook niet vrij reizen door Europa. En het is dus - in ieder geval op korte termijn - niet nodig. Daarbij zouden ze dan maandenlang in een asielzoekerscentra moeten zitten, die al overvol zijn.