Wat is er gebeurd?
Bijna 100.000 mensen zetten hun handtekening onder een petitie van Stichting het Vergeten Kind, om een einde te maken aan de gesloten jeugdzorg. Die petitie wordt vandaag in Den Haag aan politici overhandigd.
In de gesloten jeugdzorg kun je terechtkomen als het echt niet goed met je gaat, omdat je bijvoorbeeld psychische klachten hebt of je een gevaar voor jezelf bent. Of omdat je in een onveilige situatie terecht bent gekomen en beschermd moet worden.
Maar veel jongeren die in een gesloten instelling komen te zitten gaan daar uiteindelijk met nóg meer problemen weg. Bijvoorbeeld omdat ze heel lang in een cel moeten zitten, er geweld gebruikt wordt of omdat ze geen goede hulp krijgen. Ook mag je vaak niet zomaar contact hebben met bijvoorbeeld je vrienden en familie en wordt je telefoon afgepakt.
Hoe is het in de gesloten jeugdzorg?
"Je zit eigenlijk de hele dag in een kamer, zonder eigen spullen, dus je kunt niks doen. Er was wel een tv, maar die mocht bijna nooit aan." Zo zagen een hele hoop dagen van Sanne van 21 eruit, toen zij in de gesloten jeugdzorg zat. Daar zitten op dit moment nog zo'n 1800 andere jongeren in.
Die jongeren worden opgesloten. Niet als straf, maar om hen te helpen en te beschermen, is het idee. Bijvoorbeeld omdat ze zichzelf iets aan willen doen, of omdat het thuis niet veilig is, zoals ook voor Sanne gold. Je vrijheid wordt dus afgepakt, maar omdat dat best een grote stap is mag dat alleen als een rechter denkt dat het écht nodig is, en je ermee geholpen wordt.
Wat zijn de problemen?
Maar een hele hoop jongeren in zulke instellingen worden daardoor helemaal niet geholpen. Sterker nog: de problemen worden voor veel van hen alleen maar erger. Stichting Het Vergeten Kind deed daar onderzoek naar.
Driekwart van de jongeren die zij ondervroegen, kregen er juist meer psychische problemen bij toen ze opgesloten zaten. Ook kreeg het grootste deel van hen te maken met geweld, werden ze wel eens op de grond geduwd door begeleiders of in een isoleercel gezet. Dat betekent dat je een langere tijd in een cel zit en geen contact hebt met de buitenwereld.
Voor Sanne zorgde opgesloten zitten ook voor een hoop extra problemen: "Mijn thuissituatie was onveilig, dus was het idee om mij in een veilige omgeving te plaatsen. Maar in de tussentijd veranderde er thuis niks, dus daar kon ik niet naar terug. En ik kon niet gewoon naar school. Ik had havo-niveau, maar kreeg lessen die meer bij de basisschool pasten. Toen ik eenmaal uit de gesloten jeugdzorg wegging wist ik niet hoe ik voor mezelf moest zorgen. Ik wist bijvoorbeeld niet eens wat een zorgverzekering was."
Veel mensen die in de jeugdzorg werken zijn ook niet blij met hoe het gaat, dat onderzocht de stichting ook. De meesten vinden dat de gesloten jeugdzorg meer op opsluiting lijkt. Iets meer dan een derde is ontevreden over de hulp, omdat ze bijvoorbeeld door personeelstekort te grote groepen moeten begeleiden, waardoor ze jongeren maar moeilijk 1 op 1 aandacht kunnen geven.
Dat merkte Sanne ook, maar ze neemt het wel op voor de hulpverleners: "Ik geloof niet dat er ook maar één iemand is die in de jeugdzorg gaat werken met het idee om jongeren nog meer problemen te geven. Ik heb zelf ook hulpverleners gehad die echt wel hun best deden, maar het systeem werkt gewoon niet."
Wat is de oplossing?
Het Vergeten Kind wil dus dat de gesloten jeugdzorg helemaal stopt, en vraagt nu met deze petitie de aandacht van de politiek. En veel mensen zijn het met hen eens. Niet alleen jongeren zoals Sanne die zelf opgesloten zaten, maar ook een hoop deskundigen denken dat er betere manieren zijn om jongeren te helpen. Bijvoorbeeld door begeleiders met kleinere groepen te laten werken, zodat ze iedereen meer aandacht kunnen geven. Of door jongeren op plekken te laten wonen waar ze wel nog naar school kunnen en contact met thuis kunnen houden.
Zoiets had Sanne ook liever gehad: "Als je in de gesloten jeugdzorg terechtkomt, betekent dat dat je al geen normale opvoeding achter de rug hebt. Dan moet je die juist alsnog krijgen. Een plek die wél als thuis voelt, en waar je wél liefde krijgt, en leert om later voor jezelf te zorgen."
Jongeren opsluiten met het idee dat je ze daarmee helpt moet ook wat haar betreft stoppen: "Het is niet nodig. Als je echt heftige psychische problemen hebt dan kun je naar de gesloten psychiatrie. Als je de wet overtreedt, dan kun je naar jeugddetentie. Maar als je niks verkeerd gedaan hebt, hoor je niet opgesloten te worden."