Wat is er gebeurd?
De afgelopen jaren kun je buiten je gewone lessen op school om steeds meer bijlessen volgen. Om bijvoorbeeld je cijfer voor wiskunde wat op te krikken, of om een extra taal te leren die je school niet aanbiedt.
Dat soort bijlessen kun je onder meer volgen bij commerciële bedrijven: clubs die geld voor vragen. En d'r zijn ook steeds meer scholen waar je alleen naartoe kunt als je er flink voor betaalt.
De Onderwijsraad is daar niet blij mee. Want, zeggen zij, niet iedereen heeft daar geld voor. En zo ontstaan er oneerlijke kansen in je klas. In dit artikel leggen we je uit hoe dat zit.
Waarom moet ik dit weten?
Oké, stel je even voor: jij en je klasgenoot doen het allebei even goed op school. Jullie letten allebei op, maken je huiswerk en halen een beetje dezelfde cijfers. Maar op een dag krijgt je klasgenoot na school nog 1-op-1 extra lessen voor wiskunde, helemaal afgestemd op wat hij of zij lastig vindt. Daardoor haalt je klasgenoot net wat betere cijfers, een iets mooier diploma, en komt daarmee uiteindelijk binnen bij een betere vervolgopleiding. Allemaal omdat zijn of haar ouders wel een paar tientjes per week konden betalen voor bijles, en die van jou niet.
Klinkt misschien een beetje kort door de bocht, maar het is wel een probleem, zegt de Onderwijsraad, een organisatie die de overheid adviseert. Zij zien dat er steeds meer opties zijn voor extra lessen, Google maar eens op 'bijles': dan heb je de keuze uit een héle hoop online lesmethodes of docenten die je 1-op-1 lessen aanbieden. En scholen zelf doen daar ook aan mee: die werken steeds meer samen met bijlesbedrijven, of bieden zelf bijvoorbeeld tweetalig onderwijs aan.
Wat zijn de gevolgen hiervan?
Nu zijn bijlessen op zich helemaal geen probeem, zegt Sohaila Mahmoud. Zij doet onder meer onderzoek naar kansenongelijkheid in het onderwijs. "Bijles kun je voor twee dingen gebruiken: een voorsprong kopen, of een achterstand inhalen. Maar wat je nu ziet is dat vooral dat eerste gebeurt: ouders met geld, die in wijken wonen die veel leraren aantrekken, kopen een voorsprong voor hun kinderen die het eigenlijk al prima doen."
Kinderen die een achterstand hebben, krijgen die kans vaak niet, zegt Sohaila. "Door het lerarentekort is er voor hen vaak geen mogelijkheid om die achterstand gewoon op school in te halen. Je ziet zelfs op Facebook oproepjes van ouders die geld proberen in te zamelen, zodat ze hun kind naar bijles kunnen sturen. Dat moet echt niet kunnen. Zo komen die twee groepen steeds verder uit elkaar te liggen."
Moet bijles dan verboden worden?
Nee, dat hoeft ook weer niet, vindt de Onderwijsraad. Ze zien namelijk ook best wat manieren waarop bijlessen wel goed worden ingezet. Geef je ze namelijk gratis aan jongeren uit gezinnen die juist net wat minder geld hebben, of die een achterstand hebben, dan zorgt dat voor méér gelijkheid in de klas. En daar zijn manieren voor, zegt Sohaila: "We willen bijvoorbeeld kijken of we in een aantal steden met een pasje kunnen werken, juist voor zulke gezinnen. Die kunnen ze dan gebruiken om bijlessen te regelen voor hun kinderen, die het echt nodig hebben om een achterstand weg te werken."
De Onderwijsraad wil ook zo veel mogelijk af van betaalde bijlessen en begeleiding, die niet iedereen kan betalen. De overheid moet scholen daarbij helpen, vindt de raad, door ze genoeg geld te geven.
En scholen zelf moeten ook iets bewuster met al die bijlessen omgaan, vindt de raad. Zo willen ze dat het verboden wordt dat er op school reclame wordt gemaakt. Bijvoorbeeld door niet langer flyers van allerlei cursussen uit te delen. Door dat soort dingen op school te doen lijkt het er te veel op dat betaalde bijlessen 'normaal' zijn, vindt de Onderwijsraad.