Wat is er gebeurd?
Je nieuwe kleding, benzine voor je scooter, het is allemaal duurder dan eerst.
De prijzen waren vorige maand 3,4 procent hoger dan in oktober vorig jaar. Dat heet inflatie. En volgens onderzoeksbureau CBS hebben we nu de hoogste inflatie in bijna twintig jaar.
In dit artikel leggen we je uit wat dat betekent. En we vertellen je hoe het komt dat je steeds meer moet betalen.
Wat is inflatie?
Inflatie betekent dat je geld minder waard wordt. Met hetzelfde bedrag kun je dan minder kopen dan eerst. We geven je een voorbeeld om het uit te leggen. Stel je voor, je kocht vorig jaar oktober een T-shirt van twintig euro. Voor dat shirt moet je volgens het CBS in oktober van dit jaar drie procent meer betalen. Het kost nu dus 20,60. Dat wil zeggen dat je voor jouw briefje van 20 euro dit jaar niet meer kunt kopen wat je vorig jaar wel kon betalen.
Hoe kan het dat de prijzen stijgen?
Inflatie ontstaat als er meer vraag naar producten is dan er gemaakt kunnen worden. Als veel mensen die producten willen, maar er zijn er niet zoveel van, gaat de prijs omhoog.
"Veel mensen hebben tijdens de coronacrisis geld kunnen sparen", legt economieverslaggever Lisa Schallenberg uit. "Dat geld willen we nu weer uitgeven. En tegelijkertijd lukt het fabrieken en bedrijven nog niet altijd om al die spullen op de juiste plek te krijgen. Containers liggen nog niet waar ze moeten liggen, fabrieken draaien nog niet altijd op volle toeren. Dus de vraag naar spullen is groot, maar het lukt nog niet om dat allemaal te leveren. En dan stijgen de prijzen."
De hogere prijzen hebben veel te maken met de coronacrisis. Vorig jaar was er, omdat iedereen thuis zat, ineens superveel vraag naar bijvoorbeeld PlayStations en laptops. Maar je herinnert je misschien nog wel dat er toen ook grote tekorten waren.
Daarnaast zijn er problemen met het containervervoer. Containers zijn grote metalen kisten die gebruikt worden voor transport over zee en met vrachtwagens. Die liggen nog steeds niet allemaal op de goeie plek.
Tel daarbij op dat havens en fabrieken soms op slot gingen, omdat er een coronabesmetting was vastgesteld. Ook werd de olieproductie aan het begin van de coronacrisis enorm teruggeschroefd omdat we massaal minder auto reden en met het vliegtuig reisden. Nu willen we dat allemaal wel weer doen, maar de olieproductie is nog niet op het oude niveau. Daarom stijgt de prijs.
Hoeveel meer betaal ik nu voor mijn spullen dan eerst?
Het is een beetje afhankelijk van de producten die je koopt, of je veel of weinig last hebt van inflatie. Peter Hein van Mulligen van het CBS deed er onderzoek naar. "Als je niet rookt en sigaretten worden duurder, merk je daar niks van. Maar iemand die een pakje per dag rookt merkt dat echt wel."
Het hangt er ook vanaf hoeveel jouw uitgaven lijken op die van de gemiddelde Nederlander. Want onderzoeksbureau CBS berekent prijsstijgingen op basis van dingen waar mensen maandelijks gemiddeld hun geld aan uitgeven.
Je betaalt nu bijvoorbeeld drie procent meer voor je kleren dan dat je vorig jaar deed. En je ouders moeten ook meer betalen voor bijvoorbeeld gas en elektriciteit in je huis.
Zijn dingen in het buitenland goedkoper?
Goedkoper shoppen zit er in het buitenland niet in. Want buiten Nederland schieten de prijzen ook flink omhoog. In andere landen waar ze met de euro betalen, was de inflatie in oktober gemiddeld 4,1 procent. Dat zegt statistiekbureau Eurostat na een eerste schatting.
Tanken in het buitenland kan wel goedkoper dan hier. In België en Duitsland betaal je minder om de tank van je scooter vol te gooien. Dat heeft niet per se met inflatie te maken, maar met accijns en belastingen. Accijns betaal je aan de overheid voor het product. Belasting betaal je over wat je moet afrekenen aan de pomp.
Is inflatie erg?
Een beetje inflatie is niet zo erg, vinden ze bij de Europese Centrale Bank. Dat is een bank die voor een groot deel de geldzaken van 19 landen regelt, waaronder Nederland. De ECB probeert ervoor te zorgen dat de prijzen in Europa ongeveer hetzelfde blijven. Daarom let de bank goed op de inflatie.
De Europese Centrale Bank mikt op een inflatie van rond de 2 procent. Dat wil dus zeggen dat de prijzen ieder jaar een beetje stijgen. Het zorgt er volgens de bank voor dat mensen geld uit willen blijven geven. Het idee is dat je je geld dan nu uitgeeft, omdat je meer moet betalen als je langer wacht.
De inflatie is nu dus 3,4 procent, hoger dan de ECB eigenlijk wil. Hoge inflatie zorgt ervoor dat geld snel minder waard wordt. Als de inflatie lange tijd hoog is, kan dat problemen opleveren, zei Roelof Salomons eerder tegen de NOS.
Hij is hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen en weet veel over hoe dit soort dingen werken. "Bedrijven durven dan niet te investeren, omdat ze minder zekerheid over de toekomst hebben. De pensioenen van ouderen worden minder waard. De rentes stijgen, waardoor huizenprijzen dalen, de werkloosheid is hoog."
Hij verwacht niet dat de inflatie voor lange tijd hoog zal zijn. De afgelopen jaren daalde de inflatie alleen maar. "Maar die tijd is denk ik wel voorbij."