Wat is er gebeurd?
Jonge mensen met een migratieachtergrond hebben twee tot drie keer meer kans dat de politie hen verdenkt van een misdrijf dan andere jongeren. Wetenschappers ontdekten dat na onderzoek in opdracht van de politie.
De grootste verschillen in wel of niet verdacht worden, zitten 'm in etniciteit. Maar ook je woonplaats en opleidingsniveau hebben ermee te maken.
In dit artikel leggen we je uit waarom sommige jongeren wel in beeld komen bij de politie en andere niet.
Waarom is dit nieuws?
Het is voor het eerst dat onderzoekers kijken naar een verband tussen de cijfers en de daadwerkelijke aangiftes. Rapporten van onderzoeksbureau CBS verschijnen wel vaker, maar die werden nooit eerder vergeleken met politiecijfers.
Onderzoekers ontdekten dus dat je op basis van je achtergrond, woonplaats en opleidingsniveau meer of minder kans hebt om verdacht te worden van een misdrijf. Op het eerste gezicht lijkt dat bewijs voor etnisch profileren door de politie. Maar dat is te kort door de bocht.
Waarom word je (niet) verdacht?
Een wit meisje dat met hoogopgeleide ouders in een kleine gemeente woont en daar vwo doet, heeft het minste kans om verdacht te worden van een misdrijf. Een jongen met een Marokkaanse of Antilliaanse achtergrond die een stad woont en vmbo doet, wordt van hetzelfde misdrijf het vaakst verdacht.
Willemijn Bezemer is een van de onderzoekers die dat concludeerde. Zij zegt dat je de grootste verschillen ziet in etniciteit. "En daarbij de opstapeling tussen bepaalde kenmerken als woonplaats en opleidingsniveau."
Jaïr van Schalkwijk is van Controle Alt Delete, een organisatie die graag wat wil doen aan verdenken en beschuldigen op basis van je achtergrond. "Waar we vanaf moeten in Nederland, is het idee dat je kleur en je afkomst iets zouden zeggen over je mogelijke criminele gedrag", zei hij bij radioprogramma Dit is de Dag. Hij ziet de resultaten van het onderzoek als extra aanwijzing dat etnisch profileren bij de politie bestaat.
Wat is etnisch profileren?
Volgens de politie in Nederland betekent etnisch profileren dat je iemand onterecht opspoort of verdenkt op basis van huidskleur, nationaliteit, etniciteit, taal of geloof. Het woordje onterecht is daarbij belangrijk. Als je er zonder oordeel naar kijkt en concludeert dat het onrechtvaardig is om te selecteren op eerder genoemde kenmerken, is het etnisch profileren.
Wat heeft etnisch profileren te maken met de conclusie van dit onderzoek?
Het onderzoeksresultaat lijkt misschien op bewijs voor etnisch profileren door de politie, maar zo gemakkelijk is het volgens onderzoekers niet te verklaren. Bezemer zegt dat het complexer is: "Etnisch profileren is mogelijk een deel van de verklaring, maar andere factoren kunnen ook een rol spelen."
Ze noemt als voorbeeld mensen die melding doen bij de politie van iets verdachts. Agenten reageren dan op iemand die de politie inschakelt. "Ze worden gebeld en dan moeten agenten iets doen", legt Bezemer uit. Als mensen die een melding doen dan etnisch profileren, is dat niet per se de schuld van de politie. "Het is een probleem dat speelt in de hele maatschappij."
Wie vindt wat?
Xander Simonis is van de politievakbond, hij denkt dat je niet alleen naar de rol van de politie moet kijken. Daarom is er volgens hem ook een vervolgonderzoek nodig. "Zeker om ook de rest van de strafketen onder de loep te nemen", zei hij bij Dit is de Dag.
Hij wil onder meer weten of mensen met een migratieachtergrond ook vaker veroordeeld worden. "Dat zou kunnen bewijzen dat zij ook meer misdrijven plegen, maar dat is een conclusie die je nu nog niet kan trekken."
Onderzoeker Arjen Leerkes zegt dat daar nog niet zoveel onderzoek naar gedaan is. Uit de dingen die wel gecheckt zijn, blijkt volgens hem wel dat verschillen worden uitvergroot. Volgens hem speelt etnisch profileren daarin mee. Maar je kunt volgens hem ook denken aan bijvoorbeeld de manier waarop mensen reageren op agenten en je (gebrek aan) vertrouwen in de politie.
En nu?
De onderzoekers hebben over de resultaten van het onderzoek gepraat met de politie. Dat zegt een van hen tegen de Volkskrant. "Dat was een constructief gesprek. We hopen dat de politie dit onderzoek ziet als een kans om te leren", zei hij onder meer. Niet alleen agenten moeten ervan leren, vindt hij. Hetzelfde geldt volgens hem voor mensen die aangifte doen.