Wat is er gebeurd?
Veel mensen in Afghanistan die recht hebben op een plekje in een Nederlands evacuatievliegtuig, zitten nog vast in het land. Het gaat waarschijnlijk lastig worden om al die mensen op tijd naar Nederland te halen, zegt de minister van Buitenlandse Zaken.
Nederlandse troepen in Afghanistan proberen de komende dagen nog zo veel mogelijk mensen te evacueren. Meer dan duizend mensen die vast zaten in het land, zijn de afgelopen dagen al in Nederland aangekomen.
En iedere dag komen daar 100 tot 200 mensen bij. Wie zijn die mensen, gaan zij nu naartoe en kunnen ze hier ook blijven?
Wat is er ook alweer aan de hand in Afghanistan?
In Afghanistan heeft de terroristische organisatie de Taliban de macht over het land gegrepen. Dat gebeurde nadat westerse militaire troepen zich de afgelopen maanden terugtrokken uit het land, na daar twintig jaar te zijn geweest. De Taliban veroverden snel steeds meer gebieden, ook de hoofdstad Kabul. Alleen het vliegveld daar is nog in handen van Amerika. Duizenden mensen proberen daar nu op vliegtuigen te komen om het land te ontvluchten. Verschillende landen sturen vliegtuigen om mensen op te halen. Ook Nederland doet dat.
Hoe staat het er nu voor?
De afgelopen dagen zijn zo'n 1500 mensen uit Afghanistan naar Nederland gehaald. Het gaat om mensen met een Nederlands paspoort die in Afghanistan waren omdat ze bijvoorbeeld familie opzochten of daar werkten, bijvoorbeeld als journalist, als tolk of op de ambassade. Ook mensen met een Afghaans paspoort die hebben samengewerkt met Nederland worden naar hier gehaald, samen met hun gezin. Denk aan Afghaanse bewakers die het Nederlandse leger hebben geholpen.
Zij hebben recht op een plek in een Nederlands evacuatievliegtuig. Maar veel mensen die dat óók hebben, zitten op dit moment nog vast in Afghanistan. Hoeveel dat er precies zijn is niet duidelijk, het gaat om 'honderden' mensen. Of het op tijd gaat lukken hen daar weg te krijgen, weet de minister van Buitenlandse Zaken niet. Dat kan namelijk nog maar tot het einde van deze maand.
Daarna is Amerika weg uit Afghanistan, heeft president Biden gezegd. En de Taliban houden nu ook aan die deadline vast: vóór 31 augustus moet iedereen geëvacueerd zijn, zeggen ze. Dat evacueren is nu al moeilijker aan het worden. Dat komt doordat Afghanen zelf van de Taliban al niet meer naar het vliegveld mogen. Nederlandse militairen proberen die mensen nu op te halen, om hen naar het vliegveld in Kabul te brengen. De chaos op dat vliegveld is groot.
Wie gaat waarheen?
In een evacuatievliegtuig dat van Kabul naar Amsterdam vliegt, zitten eigenlijk drie groepen mensen. De eerste groep: mensen met een Nederlands paspoort. Zij gaan eerst tien dagen in quarantaine. Daarna mogen ze naar huis, of als dat niet kan naar een opvanglocatie.
Ook zitten er in het vliegtuig mensen met een Afghaanse nationaliteit die hier asiel willen aanvragen. Zij gaan naar een noodopvanglocatie van het COA, de organisatie die hier de opvang van asielzoekers regelt. Aan boord zitten ook nog mensen met andere nationaliteiten, want ook mensen met bijvoorbeeld een Duitse of Belgische nationaliteit mogen mee met een evacuatievliegtuig. Die mensen gaan naar een andere opvangplek, die is in de buurt van het vliegveld.
Wat gebeurt er daarna?
Als mensen in de noodopvang komen, moeten ze zich registreren. Ze krijgen eten, drinken en een bed. Ook krijgen ze hulp als die ze nodig hebben, bijvoorbeeld van een arts of psycholoog. Organisaties als de GGD en het Rode Kruis geven die hulp. Verder moet iedereen tien dagen in quarantaine. Als die tien dagen voorbij zijn, kunnen mensen asiel gaan aanvragen. Die aanvragen komen bij de IND terecht, de organisatie die alle asielaanvragen in Nederland bekijkt.
Mensen die bij de IND werken, gaan nu naar sommige opvanglocaties toe om daar naar de aanvragen te kijken. Ze praten daar met mensen en doen onderzoek om te bepalen wie asiel krijgt en wie niet.
Het is nog niet duidelijk hoe de IND dat precies gaat bepalen. Wel weten we dat het demissionaire kabinet heeft beloofd om de regels die daarover zijn, minder streng te maken. Hoe lang het allemaal gaat duren is ook nog onduidelijk. Maar als de IND iemands aanvraag niet goedkeurt, is de (tijdelijke) regel dat diegene het komende halfjaar niet kan worden teruggestuurd. Als iemand wél asiel krijgt, moet diegene een huis krijgen: een sociale huurwoning. Maar door het huizentekort dat er in Nederland is, is dat moeilijk, zegt het COA.