Wat is er gebeurd?
De Amerikaanse turnster Simone Biles doet niet meer mee aan twee olympische finales in Tokio. Ze meldt zich daarvoor af, omdat ze mentale problemen heeft.
De turnster zegt dat de Spelen stressvol zijn voor haar en dat ze veel druk voelt op de momenten dat ze moet presteren, en dat ze daarom nu voor zichzelf kiest.
Het verhaal van Simone Biles staat niet op zichzelf. Er zijn steeds meer topsporters die zich uitspreken over de mentale druk die ze voelen. Wat is die druk precies en hoe gaan ze daarmee om?
Waarom is dit nieuws?
Eigenlijk wilde topturnster Simone Biles (24) op deze Olympische Spelen zes gouden medailles winnen, zei ze voordat ze naar Tokio vertrok. Maar vlak na haar eerste wedstrijd besloot ze niet meer verder te gaan. Ze voelt te veel druk. Ook aan een wedstrijd later deze week doet ze niet meer mee.
Daarover zegt ze dat ze van de Spelen probeert te genieten, maar dat dat niet altijd lukt: deze Spelen zijn enorm stressvol voor haar. "Je geestelijk welzijn moet voorop staan", zegt ze. "Anders kan je niet van de sport genieten en krijg je ook minder succes. Soms moet je grote wedstrijden laten schieten en voor jezelf kiezen. Zo laat je pas echt zien hoe sterk je bent, in plaats van gewoon maar doorgaan."
Het gebeurt nog niet zo vaak, maar wel steeds vaker dat topsporters zich uitspreken over de mentale druk die ze voelen. "Kijk maar naar een Dumoulin, die nu bij de tijdrit zilver wint", zegt NOS-verslaggever Eline de Zeeuw, die bij de Spelen in Tokio is. "Hij lastte afgelopen winter een pauze in nadat hij overtraind raakte. Hij wilde weten of hij nog fietste omdat het móest of omdat-ie het leuk vond." Een paar maanden voor de Spelen kondigde hij z'n comeback aan, omdat-ie er toch weer zin in had.
'En dat pakt nu gelijk goed uit. Ook de Japanse tennisser Naomi Osaka sprak zich laatst uit over de druk die topsport met zich meebrengt, en dat ze het lastig vindt om de pers steeds maar te woord te staan. En turner Bart Deurloo kwam vlak voor de Spelen nog met zijn documentaire 'Druk', waarin hij vertelt over de druk van het topsportersbestaan. Hij gebruikte de coronacrisis om uit te vogelen of hij turnen nog wel echt leuk vond." (En dat vond-ie.)
Wat voor druk voelen deze sporters?
"Simone Biles, ik kan niet voor haar spreken, maar je kan natuurlijk wel inschatten dat de druk voor haar enorm is", zegt sportpsycholoog Afke van der Wouw. "Als je meedoet aan de Olympische Spelen heb je daar vier jaar naartoe gewerkt, je hele leven staat in het teken van de Spelen. Biles heeft op de Spelen in Rio veel medailles gehaald, mensen hebben nu hoge verwachtingen van haar." NOS-verslaggever Eline ziet dat ook: "Er wordt van haar verwacht dat ze dat kunstje nog wel even herhaald."
"Ze moet nu laten zien wat ze kan", zegt sportpsycholoog Afke. "Op Insta zei ze al: ik heb het idee dat de hele wereld op mijn schouders drukt. Die druk is van invloed op de mentale gesteldheid van een sporter, maar óók op zijn of haar prestaties: je focus is minder. En bij turnen, als je focus ook maar iéts minder is, kan je net verkeerd landen en een blessure oplopen. Mentaal en fysiek kan je dus niet loskoppelen: je moet niet alleen goed zijn in een sport, je moet die ook uit kunnen oefenen onder enorme druk. Door tijdens een oefening alleen maar aandacht te hebben voor wat je moet doen. Zodra je dingen gaat denken als 'ik hoop maar dat dit goed gaat', gaat het mis."
Hoe gaan topsporters om met deze druk?
Je ziet dat er steeds meer aandacht is voor de druk die topsporters voelen, zegt psycholoog Afke. "Eerst was het zo dat als je daar last van had, je naar een sportpsycholoog ging. Een pleister op de wond. Nu is dat anders: omgaan met die druk is steeds meer een vast onderdeel van de training. Je doet ademhalings- en ontspanningsoefeningen, concentratietrainingen en visualisatietrainingen. Ook leert een coach sporters omgaan met tegenslag. Door van tevoren al tegenslagen in te bouwen, leren sporters hoe ze daarmee omgaan."
Het valt Eline op dat er op de Spelen ook aandacht is voor mentale problemen. "In het olympisch dorp hangen allemaal posters waar op staat: 'your mental health is just as important as your physical health'." Je mentale gezondheid is net zo belangrijk als je fysieke gezondheid dus. Ook kunnen sporters in het dorp terecht bij een psycholoog en is er een hulplijn in 70 talen die ook na de Spelen blijft bestaan.
Wat als dat niet (meer) lukt, zoals bij Simone Biles?
Is het erg om een wedstrijd te skippen vanwege te veel druk? "Dat is per persoon verschillend", zegt Afke. "Maar dat hoeft niet erg te zijn. Want als iemand doorgaat en dan het risico loopt geblesseerd te raken, dan heeft dat grote consequenties." Eline denkt daar hetzelfde over: "Vergeet niet dat die sporters om bij te moeten blijven álles aan de kant moeten zetten in hun leven, en elke dag het onmogelijke uit zichzelf moeten halen. Als het dan een keer niet lukt, moet dat niet gelijk gezien worden als 'falen'."