Wat is er gebeurd?
Femke Halsema, de burgemeester van Amsterdam, biedt haar excuses aan voor de rol van Amsterdam in het slavernijverleden.
Dat doet ze op 1 juli, waarop Keti Koti wordt gevierd: de dag waarop in 1863 de slavernij in de Nederlandse koloniën werd afgeschaft.
Die afschaffing betekende het einde van meer dan 200 jaar slavernij in Suriname en de Nederlandse Antillen. In die twee eeuwen verhandelde Nederland honderdduizenden mensen als slaven.
Met Keti Koti wordt gevierd dat daar een eind aan kwam, en wordt er stilgestaan bij de slachtoffers, en de gevolgen van de slavernij die nu nog zichtbaar zijn.
Wat vieren we met Keti Koti?
Vanaf de 17e eeuw verdiende Nederland een hoop geld met handel, onder meer in slaven. Zo'n 600.000 mannen, vrouwen en kinderen werden in Afrika op schepen gezet en naar andere landen gebracht. Daar werden ze verkocht en onder dwang aan het werk gezet, bijvoorbeeld op plantages in Suriname.
De omstandigheden van tot slaaf gemaakten waren vaak slecht. Ze werden soms gebrandmerkt, opgesloten en kregen slecht te eten. Soms verzetten ze zich: dat leidde geregeld tot gevechten, en sommige slaven lukte het om te vluchten.
Een officieel einde aan de slavernij kwam er op 1 juli 1863: toen schafte het Koninkrijk der Nederlanden de slavernij in Suriname en op de Nederlandse Antillen af - als een van de laatste Europese landen.Tot slaaf gemaakten moesten daarna vaak nog gedwongen 10 jaar doorwerken, voor weinig geld. Dat stopte pas in 1973.
De afschaffing wordt vandaag de dag gevierd met Keti Koti. Dat betekent 'Ketenen Gebroken' in het Sranantongo, een taal die in Suriname wordt gesproken. Het is ook een dag om het slavernijverleden van Nederlanden en de slachtoffers daarvan te herdenken.
Dat doen onder meer Julian van 15 en Randy van 21. Julian: "Dit betekent persoonlijk heel veel voor mij. Mijn voorouders hebben de slavernij meegemaakt. We vieren voor hen dat het is afgeschaft, en herdenken wat ze allemaal hebben meegemaakt."
Waarom is het belangrijk dat we hierbij stilstaan?
De slavernij van toen heeft ook nu nog gevolgen. Racisme en discriminatie zijn nog steeds een probleem in Nederland. Het is voor mensen met een donkere huidskleur bijvoorbeeld soms moeilijker om een baan te krijgen.
Daarom gaat Keti Koti niet alleen om het vieren van de afschaffing en het herdenken van de slachtoffers van toen, zegt Linda Nooitmeer, voorzitter van het Nationaal Instituut Nederlands Slavernijverleden en Erfenis: ''Stilstaan bij de afschaffing betekent ook dat je realiseert dat het slavernijverleden nog steeds sterke gevolgen heeft. Alle protesten die nu over racisme gaan, zijn eigenlijk een doorwerking van het slavernijverleden."
Het is volgens Nooitmeer daarom belangrijk dat iedereen weet wat er vroeger gebeurd is. Maar er is nog een hoop discussie over of er wel genoeg aandacht voor het slavernijverleden is, in bijvoorbeeld de geschiedenislessen die je op school krijgt.
Randy zou ook graag zien dat er meer lessen over komen: "Ik kan het mensen ook niet kwalijk nemen als ze niks weten over het verleden, als het niet in de geschiedenisboeken staat. Ik probeer het mensen daarom zelf ook wel een beetje uit te leggen. In de boeken staat het omschreven als de Gouden Eeuw, waarin iedereen rijk werd. Maar het heeft ook een andere kant."
Dat vindt Julian ook: "Het is belangrijk dat iedereen dit weet, want het is een belangrijk deel van de Nederlandse geschiedenis. Daarom is het goed dat we deze dag hebben om dat te herdenken."
Waarom wordt er wel/niet sorry gezegd?
Een groep die de overheid adviseert over het slavernijverleden, vindt dat de Nederlandse staat excuses moet maken. In een dik rapport schrijven ze dat ons land ook moet erkennen dat de slavernij een misdaad tegen de menselijkheid is geweest.
Daarnaast zou 1 juli een nationale herdenkingsdag moeten worden, moet er meer aandacht komen voor het slavernijverleden in bijvoorbeeld musea of op scholen en moet racisme worden aangepakt.
De gemeente Amsterdam zegt nu wél sorry. Uit onderzoek blijkt dat de rol van de hoofdstad groot was in het slavernijverleden. Tientallen onderzoekers zeggen dat Amsterdam "grootschalig en langdurig" betrokken was bij de slavernij. Burgemeester Femke Halsema geeft daar gehoor aan en zegt dus sorry. Dat vinden veel mensen belangrijk, want daarmee neemt Amsterdam verantwoordelijkheid voor wat er vroeger is gebeurd en erkent de stad de geschiedenis.
Het kabinet wil alleen nog geen excuses maken. Demissionair premier Mark Rutte zei eerder dat sorry zeggen juist kan zorgen voor ruzies, en dat je het verleden daarmee niet zomaar kunt afsluiten. En hij vindt het ook niet helemaal de juiste manier. "Want kun je mensen die vandaag de dag leven verantwoordelijk houden wat er in het verleden is gebeurd?", zei hij.
Mogelijk wordt er wel verder over gesproken bij het maken van een nieuw kabinet. D66, PvdA, GroenLinks en de ChristenUnie, partijen die onderhandelen over een nieuwe regering, vinden het namelijk wel belangrijk dat er excuses wordt gemaakt.