Wat is er gebeurd?
In Ierland gaat de Lidl gratis maandverband en tampons weggeven. Het bedrijf zegt zelf dat het 'de eerste supermarktketen ter wereld' is die menstruatieproducten gratis maakt.
Schotland was het eerste land ter wereld met gratis menstruatieproducten in apotheken, buurthuizen en jeugdclubs. En ook Nieuw-Zeeland maakte tampons en maandverband al eerder gratis, op scholen.
Allemaal om menstruatie-armoede tegen te gaan. Het komt in deze landen namelijk wel eens voor dat jongeren school skippen omdat ze ongesteld zijn, maar geen menstruatieproducten kunnen betalen. Ook in Nederland is dit een probleem. In dit artikel leggen we je uit wat het is, en waarom je hier wel nog zelf moet betalen voor je tampons en maandverband.
Waarom is dit nieuws?
In Ierland kunnen mensen die menstrueren vanaf volgende maand via de app een coupon opvragen. Die kunnen ze inwisselen voor maandverband en tampons in een van de 168 Ierse Lidl-winkels. "We hopen dat dit invloed heeft op het leven van meisjes en vrouwen die anders geen menstruatieproducten zouden gebruiken", schrijft de winkel. Voorlopig doet de Lidl dit alleen in Ierland, maar het land heeft ruim 11.200 winkels in 29 landen.
Ierland volgt daarmee Schotland op. Dat was vorig jaar het eerste land ter wereld waar je gratis menstruatieproducten kunt krijgen. Niet veel later kwamen er ook in Nieuw-Zeeland gratis tampons en maandverband, op scholen. De landen doen dat niet zomaar: in Schotland is menstruatie-armoede een probleem voor zo'n tien procent van de jongeren die menstrueert. Ook hier in Nederland speelt het.
Wat is menstruatie-armoede?
Misschien heb je nog nooit van menstruatie-armoede gehoord. Het houdt in dat je niet genoeg geld hebt voor producten zoals maandverband en tampons. Als je maar een paar tientjes per week te besteden hebt, dan kunnen de maandelijkse kosten van maandverband, pijnstillers en soms zelfs nieuw ondergoed, betekenen dat je misschien wel minder geld hebt voor eten. Daardoor kunnen sommige mensen die menstruatieproducten eigenlijk niet kopen.
Dat kan voor problemen zorgen, legt Lorijn de Boer van het feministische platform De Bovengrondse uit: "Menstruatieproducten zijn een basisbehoefte. Als je die niet hebt tijdens je ongesteldheid, kun je niet de deur uit, en kunnen je hygiëne en gezondheid in de knel komen. Sommige mensen gebruiken wel eens wc-papier in plaats van echte menstruatieproducten. Maar dat is niet geschikt."
Uit onderzoek dat zij deed, bleek dat bijna 1 op de 10 meisjes en vrouwen tussen de 12 en 25 jaar in Nederland niet altijd geld heeft voor tampons of maandverband. En dat was nog vóór de coronacrisis. Het gaat vooral om klanten van de Voedselbank en dak- en thuislozen. 2 procent gaf aan maandverband of tampons weleens te hergebruiken.
Wie vindt wat?
Lorijn is blij dat verschillende landen hun producten nu gratis maken: "Het is goed dat het onderwerp op de agenda staat. Er wordt te weinig over gepraat, er rust vaak nog een taboe op."
In Nederland moet je je menstruatieproducten zelf kopen en betalen. Toen Lorijn haar onderzoek deed, kwam ze erachter dat er weinig hulp was voor mensen die last hadden van menstruatiearmoede. "Toen we dat onderzoek deden en organisaties die mensen in armoede helpen belden, merkten we dat veel van hen hier niet met hun cliënten over praatten, en er dus ook niks mee deden."
Met een inzamelingsactie haalde Lorijns en anderen van de Bovengrondse 45.000 euro op. Dat was genoeg om zo'n 900 mensen één jaar lang menstruatieproducten te geven.
In Nederland zijn er meer organisaties die mensen proberen te helpen. Zo hing Wendie Verberne van de Weggeefwinkel in Utrecht deze maand nog een kastje op waar mensen gratis hygiëneproducten kunnen afhalen. Naast mondkapjes, vind je daarin tampons. Tegen RTV Utrecht zei ze daarover: "We kunnen wel afwachten tot de politiek iets doet, maar je kunt ook zelf iets doen."
Lorijn zou toch het liefste zien dat dit soort initiatieven niet nodig zijn: "Er zou landelijk onderzoek moeten komen naar dit probleem, en een aanpak vanuit de overheid. Het zou fantastisch zijn als de producten hier ook gratis worden. Of dat de basisverzekering ze vergoedt, want het is volgens ons dus een basisbehoefte."
Toch hoef je hier in Nederland nog niet zo snel gratis tampons en maandverband te verwachten. Begin 2020, toen na het onderzoek van Lorijn menstruatie-armoede ook hier in het nieuws kwam, besprak de politiek het probleem ook. Het kabinet zei toen dat ze armoede in z'n algemeen al aanpakken, en dat gemeenten verantwoordelijk zijn voor een lokale aanpak.
Kortom: hier worden menstruatieproducten voorlopig niet gratis. Als je te krap bij kas zit, blijf je dus afhankelijk van acties van organisaties zoals van de Bovengrondse of de Weggeefwinkel. Wel maakte Lilianne Ploumen van de politieke partij de PvdA zich eind 2020 nog hard voor gratis menstruatieproducten, dus het staat wel op de agenda.