Wat is er gebeurd?
Sinds het begin van deze maand kun je in de apotheek een zelftest kopen, waarmee je thuis kunt checken of je corona hebt.
Daar is al veel gebruik van gemaakt: tot nu toe zijn er al 200.000 zelftests verkocht en er zijn plannen om deze zelftests binnenkort ook te gebruiken om scholen verder te openen.
Maar coronadeskundigen reageren ook een beetje bezorgd op die populariteit, want er zijn nog wel een paar belangrijke dingen om rekening mee te houden als je zo'n test gebruikt. Wij zetten even de belangrijkste vragen op een rijtje.
Hoe werkt zo'n zelftest precies?
Allereerst: hoe doe je zo'n zelftest dan? De afgelopen maanden hebben verschillende fabrieken gewerkt aan het maken van testen die je zelf kunt doen om te checken of je corona hebt. Die zijn nu goedgekeurd door demissionair minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge. Je kunt ze sinds eind maart voor ongeveer acht euro kopen bij de apotheek. De Jonge heeft zelf ook alvast even boodschappen gedaan: zijn ministerie heeft een flink aantal zelftests ingekocht om over een tijdje aan scholen uit te delen.
De zelftest heeft een korter staafje, hoeft alleen maar in je neus en ook nog minder diep. Daardoor is het makkelijker om het zelf te doen. Nadat je het staafje in je neus hebt gedaan, doe je hem in een vloeistof. Die geeft vervolgens aan of je corona hebt of niet.
Bij hogescholen en universiteiten is het de bedoeling dat je je binnenkort één keer per week zelf kunt testen, ook als je niet in contact bent geweest met een besmet persoon. Die tests krijg je dus van school. Op die manier zouden studenten vanaf dat moment één keer per week fysiek colleges kunnen volgen.
Maar als je geen klachten hebt, hoef je toch niet te testen?
Aan het begin van de coronacrisis was het RIVM heel duidelijk: als je geen klachten hebt, heeft het geen zin om je te laten testen. Maar heeft zo'n sneltest zonder klachten dan wel zin?
Ja, zegt het ministerie van Volksgezondheid, al blijft testen bij klachten wel het meest succesvol. "We hebben sinds het begin van de crisis gewoon veel bijgeleerd", zegt een woordvoerder. "Bijvoorbeeld over verschillende soorten testen en hoe we die het beste kunnen gebruiken." Het gaat daarbij om het aantal virusdeeltjes in je keel en neus. Hoe meer klachten je hebt, hoe meer virusdeeltjes daarin gevonden kunnen worden. Eerst konden testen alleen vaststellen dat je besmet bent bij een groot aantal virusdeeltjes. Maar met de testen die er nu zijn kan ook een klein aantal virusdeeltjes gevonden worden.
Hoe betrouwbaar is deze zelftest?
Als je een zelftest doet, heb je binnen een kwartier de uitslag. Maar een negatieve uitslag betekent volgens de coronadeskundigen van het OMT niet dat je je niet meer aan de coronaregels hoeft te houden. "Zo'n negatieve zelftest alleen zegt nog helemaal niks.", waarschuwt OMT-lid Marc Bonten in de krant AD.
Dat het staafje van die zelftest minder diep je neus in gaat dan bij de GGD maakt de test namelijk ook een stukje minder betrouwbaar. Uit onderzoeken naar zo'n zelftest blijkt dat van de honderd mensen met een negatieve uitslag vijftien toch corona hebben. Ook is de uitslag minder lang betrouwbaar. Iemand die 's ochtends een negatieve test heeft gedaan, kan 's avonds toch ineens positief testen, al is de kans daarop niet zo heel groot.
Het OMT waarschuwt daarom nu in verschillende media: hou je ook na zo'n zelftest wel nog aan de coronamaatregelen zoals anderhalve meter afstand houden en ga niet massaal je vrienden knuffelen.
Nog een waarschuwing van het OMT: als je zelftest positief is, moet je nog wel even langs de GGD voor die andere test. Anders kan het RIVM de besmettingscijfers niet goed meer bijhouden en dat is dan weer belangrijk om de maatregelen op te kunnen aanpassen. Ook kan de GGD dan een bron- en contactonderzoek beginnen, zodat mensen in je omgeving het virus niet nog verder kunnen verspreiden.
Hoe zat het nou met scholen?
Toen de zelftesten eind maart werden aangekondigd, was het vooral de bedoeling om ze voor het onderwijs te gaan gebruiken. Het ministerie van Volksgezondheid heeft dus zelfs al flink ingekocht om aan scholen uit te kunnen delen.
De plannen om zelftesten op scholen te gaan gebruiken bestaan nog steeds en het is de bedoeling dat op die manier ook hogescholen en universiteiten binnenkort weer verder op kunnen. Je doet dan als je aankomt op je universiteit of hogeschool eerst een zelftest voor je de collegebanken in gaat. Op de middelbare school kan een klas een zelftest doen op het moment dat een klasgenoot positief getest blijkt te zijn. Zo hoeft niet de hele klas meteen naar huis na een besmetting.
Scholen mogen je trouwens niet verplichten om zo'n test te doen, maar wel van je vragen om online lessen te volgen als je weigert. En ook met zelftesten moet je je op school nog steeds aan de coronamaatregelen houden.