Hoe zet je een president af die geen president meer is?
Wat is er gebeurd?
Ondanks het feit dat Donald Trump geen president meer is, gaat het in de Amerikaanse politiek deze hele week maar om één ding: het afzetten en daarmee straffen van hem: impeachen dus.
De Amerikaanse Tweede Kamer heeft al voor gestemd, waarschijnlijk deze week al besluit de Amerikaanse Eerste Kamer of het ook echt doorgaat.
Sommige Amerikaanse politici willen deze unieke straf voor Trump omdat zij hem mede verantwoordelijk houden voor de bestorming van het Amerikaanse parlement in januari.
Wat heeft Trump precies gedaan?
Op 3 november waren de Amerikaanse presidentsverkiezingen. De strijd ging tussen Joe Biden en Donald Trump, die eerste kreeg de meeste stemmen. Maar Donald Trump was het daar absoluut niet mee eens. In speeches op televisie en vooral op zijn Twitteraccount sprak hij van 'gestolen verkiezingen', klaagde hij dat het niet eerlijk gegaan was en beschuldigde hij de andere partij van fraude met het aantal getelde stemmen.
Ook riep hij zijn aanhangers regelmatig op in actie te komen om 'Amerika te redden' en spiegelde hij hen voor dat hun verzet de enige optie was om het land te redden van de ondergang.
Op 6 januari zou Biden in het Amerikaanse parlement, het Capitool, officieel goedgekeurd worden als president door leden van het Congres, de Amerikaanse Eerste en Tweede Kamer. Buiten ontstond een demonstratie van Trump-aanhangers die boos waren om de stemfraude, waar op dat moment geen bewijs voor was.
Trump zelf gaf een speech op die demonstratie waarin hij zijn aanhangers opriep om 'hard te vechten' en naar het Capitool te gaan. Dat gebeurde, waarna een grote groep van de demonstranten de politie overmeesterde en het Capitool bestormde. Uiteindelijk vielen er vijf doden, één politie-agent en vier demonstranten.
Politici van de Democratische partij van Joe Biden maar ook een aantal van Trumps eigen Republikeinse partij vinden dat Trump het uit de hand heeft laten lopen en houden hem verantwoordelijk.
Wie vindt wat?
Er zijn een paar dingen heel uniek hieraan. Allereerst het meest logische: Trump is helemaal geen president meer. Dus heel veel valt er niet te ontslaan, want hij is al weg. Trumps advocaten gebruiken dit dan ook als belangrijkste argument: het zou de eerste keer zijn dat een president nog na zijn aftreden straf krijgt en in de grondwet staat helemaal niet dat dat mag, zeggen zij.
Maar de Democraten en een paar Republikeinen willen niet dat Trump zomaar zonder straf wegkomt met de bestorming van het Capitool. Een afzetting (impeachment) zou alleen al het signaal afgeven aan Amerikanen dat niemand hiermee weg komt, ook niet als je op dat moment president was en ook niet als je inmiddels al weg bent. Ook maakt zo'n impeachment het voor Trump onmogelijk om na vier jaar president Biden opnieuw mee te doen aan de verkiezingen.
Hoe werkt zo'n impeachment?
Stap 1
Om een impeachment te starten moet een meerderheid van de Tweede Kamer van de VS, het Huis van Afgevaardigden, ervan overtuigd zijn dat de president de wet heeft overtreden. Eerder al bleek die meerderheid, de helft van het aantal leden plus één, er te zijn.
Stap 2
Deze week is de Eerste Kamer van de VS, de Senaat, aan de beurt. De hoofdaanklager is degene die Trump ervan beschuldigt dat hij zijn aanhangers tot 'rebellie' zou hebben aangezet en daarom afgezet moet worden. Hij laat de leden van de Senaat komende week veel filmpjes en tweets zien van de oud-president om zijn punt duidelijk te maken. Ook zegt hij filmpjes te hebben van actievoerders tijdens de bestorming en van mensen die inmiddels voor de rellen zijn opgepakt die in de rechtszaal zeggen dat ze het deden 'omdat het moest van de president'.
Daartegenover staan de twee advocaten van Trump. Zij mogen aan de leden van de Senaat vertellen waarom Trump vooral niet afgezet moet worden. Niet alleen gebruiken ze daarvoor het argument dat het helemaal niet zou mogen en kunnen omdat hij al weg is. Ook zeggen ze dat Trump nooit echt tot geweld heeft opgeroepen en dat zijn andere uitspraken vallen onder vrijheid van meningsuiting.
Stap 3
De leden van de Senaat mogen na alles aangehoord te hebben beslissen of Trump echt afgezet wordt of niet, ze stemmen dus voor of tegen impeachment. De kans dat Trump ook echt impeacht wordt is klein. Daarvoor is namelijk geen gewone meerderheid nodig, maar tweederde van de leden moet voor stemmen. De Republikeinen, de partij van Trump, gaan dat waarschijnlijk niet doen.
Extra stap
Toch is Trump daarmee niet van alles af. Om ervoor te zorgen dat hij nooit meer iets in de politiek mag doen, kan een nieuwe stemming worden gevraagd. Om dat voor elkaar te krijgen is alleen een gewone meerderheid nodig en de Democraten hebben die meerderheid op dit moment. Ook is de kans nog steeds groot dat Trump zich voor zijn aandeel in de bestorming van het Capitool voor de rechter moet verantwoorden.