Wat is er gebeurd?
Al enkele dagen wordt er in verschillende Nederlandse steden en dorpen aan het einde van de middag en begin van de avond gereld. Honderden mensen zijn opgepakt en duizenden boetes werden uitgedeeld.
De rellen ontstonden onder andere toen in het weekend demonstraties tegen de coronamaatregelen, die eigenlijk verboden waren, toch doorgingen. Daar kwam ook een groep relschoppers op af, waarna de protesten uit de hand liepen en oversloegen op andere gemeentes.
Maar wie zijn de mensen die verantwoordelijk zijn voor de rellen? En waarom doen ze dit? Wij vroegen het een aantal experts.
Waarom is dit nieuws?
Een gesloopt station in Eindhoven, geplunderde winkels in Den Bosch, een persfotograaf die van dichtbij een baksteen tegen zijn hoofd gegooid kreeg in Haarlem en een afgebrande teststraat op Urk.
Al een aantal dagen zijn er rellen in Nederland, volgens de politie de heftigste in veertig jaar tijd. Vooral jongeren zoeken elkaar op op bijvoorbeeld Snapchat en Telegram en spreken daar een tijd en plek af voor een 'zo groot mogelijke rwina' en 'klappen met de popo'. Zoveel mogelijk rellen en vechten met de politie dus.
De rellen begonnen zaterdagavond net na het ingaan van de avondklok in Stein en op Urk. Zondag liepen demonstraties tegen de maatregelen in Amsterdam en Eindhoven uit op rellen. Die sloegen over op andere steden en dorpen, waar het ook maandagavond nog flink losging.
Wie vindt wat?
"Het is nogal moeilijk om te zeggen wie de relschoppers precies zijn", zegt socioloog Don Weenink. "Je hebt mensen die demonstreren tegen de coronamaatregelen maar rellen verafschuwen. Je hebt demonstranten die niet kwamen om te rellen, maar toch verleid worden om mee te doen. En een groep die juist alleen komt voor de rellen. Die laatste groep zag je maandagavond ook in diverse steden. Die vernielzucht en plunderingen hadden niks meer met corona te maken."
Toch ziet socioloog Corina Duijndam, die speciaal achterstandswijken bestudeert, wel een verband tussen de verschillende steden waar rellen zijn. "Natuurlijk heb je een groep relschoppers die niet zoveel nadenken en vooral voor de sensatie gaan. Maar er is ook een grote groep jongeren die vindt dat ze niet gehoord worden door de overheid en met de coronamaatregelen aan het kortste eind trekken. Ze vinden dat zij zich moeten opofferen en met hun rechten niks gedaan wordt."
Ze noemt als voorbeeld de Schilderswijk in Den Haag. "Daar wonen veel grote gezinnen in kleine huizen, die zitten allemaal op elkaars lip nu de scholen dicht zijn. Ze voelen zich misschien een beetje vergeten."
Eerste keer
Een groot deel van de jongeren dat nu aan het rellen is, doet dat voor het eerst. Volgens Marco Zannoni, directeur van het Instituut voor Veiligheids- en Crisismanagement, hebben zij waarschijnlijk geen strafblad. "Er is een groep die dat wel heeft en met veel opgekropte energie en haat richting politie en overheid zit. Zij laten de boel escaleren. Maar er is ook een grote groep die opgehitst daar achteraan hobbelt en geschrokken is van waar ze in terecht gekomen zijn."
En daar zijn ze zich niet altijd bewust van. "Waarschijnlijk zijn ze ook wel een beetje van zichzelf geschrokken. Ze lieten zich meeslepen en stonden ineens ook met een steen in hun hand. Voor die groep is het na één keer waarschijnlijk ook klaar als blijkt dat het geen spelletje is en er serieuze straffen volgen."
Rust
De drie experts zijn het er dan ook over eens dat de rust waarschijnlijk vanzelf dan ook wel weer terugkeert in Nederland. Zannoni: "Deze groepen hebben hun moment nu weer gehad en zijn geschrokken. De vele aanhoudingen schrikken daarin ook af. Jongeren die de eerste keer nog fanatiek meededen, vinden het nu te eng worden. "
Weenink: "De lol gaat er bij iedere rel meer af. Omdat er niet echt een politieke reden achter deze rellen zit, maar meer het samen sensatie zoeken, zal het ook weer uitdoven. En dat het op verschillende plekken is, maakt het ook lastiger om het goed te organiseren. De aangekondigde coronademonstraties op de zondagen zijn wel nog momenten dat het mis kan gaan, maar dat het in meerdere steden iedere avond rellen is? Dat dooft op den duur weer uit."