Wat is er gebeurd?
Tijdens World Cleanup Day gaan mensen over de hele wereld ruimen dan zoveel mogelijk zwerfafval op.
De dag is niet alleen bedoeld om de straat en het strand schoner te maken. Ook weten onderzoekers door de opruimactie beter welk zwerfafval waar ligt.
Als ze dat weten, kunnen ze met bedrijven praten over oplossingen. Vooral voor plastic, hopen milieuorganisaties, want dat verandert het vaakst in zwerfafval.
Waarom is het nou zo moeilijk om van dat plastic af te komen?
Waarom moet ik dit weten?
Je pinpas, een flesje water, een pen. Je gebruikt plastic bijna altijd voor bijna alles. Ook als je niet in de gaten hebt, want plastic zit ook verstopt in sommige spullen: denk aan shampoo, tandpasta en zonnebrandcrème. Ook zit het vaak, in de vorm van kleine vezeltjes, in je kleren.
En zo gebruik jij zonder dat je erover nadenkt jij ieder jaar ongeveer 30 kilo plastic. Bijna de helft daarvan verandert binnen één maand al in afval. Plastic is dus vaak een wegwerpproduct. Dat dat een probleem is heb je waarschijnlijk al vaker gehoord. Maar weet je ook waarom? Dat leggen we je uit. Ook gaan we op zoek naar oplossingen. Zijn die er eigenlijk?
Waarom is plastic een probleem?
Om meerdere redenen. Allereerst: plastic produceren is niet goed voor het milieu. Het wordt een groter probleem als het afval wordt.
Het komt dan vaak in rivieren en uiteindelijk ook in zee terecht. Daar komt het samen op een grote dobberende vuilnisbelt: de plastic soep. Het duurt dan honderden jaren voordat plastic helemaal is afgebroken. Héél langzaam valt het uit elkaar in kleinere stukjes, microplastics, en die kunnen giftig zijn. Vogels en zeedieren kunnen bovendien denken dat het eten is. Niet dus, en zo krijgen ze de stukjes plastic in hun buik.
Uiteindelijk kunnen die dan ook weer in ons eten terechtkomen. Hoe ongezond dat precies is, weten onderzoekers nog niet. Daar is nog veel onderzoek voor nodig.
Wie vindt wat?
Je las het net al: veel plastic dat je gebruikt, gooi je ook snel weer weg. Vaak gebruik je het zelfs maar een keer: een wattenstaafje, een rietje, een verpakking. Precies dat zijn de dingen die je het vaakst tegenkomt op het strand. Om daar iets aan te doen, hebben Europese milieuministers met elkaar afgesproken dat er vanaf 2021 nieuwe regels komen. Sommige plastic spullen zijn vanaf dan in alle EU-landen verboden, denk aan rietjes en plastic bestek. Ook zitten doppen en deksels straks vast aan je flesje of beker.
De milieuministers kunnen dus regels maken die voor alle Europese landen tellen, ook voor Nederland. Maar uiteindelijk zijn bedrijven, die al die plastic spullen en verpakkingen maken, natuurlijk ook verantwoordelijk. Waarom stoppen zij niet gewoon met plastic?
Komt omdat veel bedrijven eigenlijk niet goed meer zonder plastic kunnen. Het is een licht, goedkoop en heel stevig materiaal om dingen mee te verpakken. Eigenlijk is er geen enkel materiaal dat al die eigenschappen óók heeft. Daardoor is plastic meestal moeilijk te vervangen door iets anders.
Maar bedrijven kunnen wel minder plastic gebruiken, toch? Ook dat is soms moeilijk. Voorbeeldje: om een komkommer zit vaak plastic. Kiest een supermarkt ervoor om dat niet meer te doen, dan blijft een komkommer een stuk minder lang goed. Je gooit hem dan sneller weg. Voedselverspilling dus, en dat is óók slecht voor het milieu. Vaak zelfs slechter, maar een bedrijf rekent precies uit hoe dat zit. En soms 'wint' plastic dan toch. Zo komt het dat een plastic verpakking soms ook minder slecht voor het milieu is dan eentje van papier.
Plastic is dus soms wel nodig. Bedrijven kijken daarom vooral hoe ze ervoor kunnen zorgen dat het niet in de natuur komt. Bijvoorbeeld door verpakkingen van afbreekbaar plastic te maken, van mais of aardappel. Minder CO2-uitstoot bij het maken, maar: dit bioplastic breekt niet altijd goed af.
En recyclen dan? Bij veel plastic dat je gebruikt, kan dat prima. Het zorgt voor minder CO2-uitstoot en kost minder grondstoffen dan nieuw plastic maken. Het is niet altijd de oplossing: er zijn heel veel soorten plastic, en niet allemaal kan je ze makkelijk recyclen. En het plastic dat je wél recyclet, kan je niet overal voor gebruiken.
Het is dus niet zo dat bijvoorbeeld een rietje gerecycled wordt tot een nieuw rietje. Alléén bij petflessen (frisdrankflessen) is dat anders: omdat producenten afspraken hebben gemaakt over waar zo'n fles van is gemaakt, kan een petfles opnieuw een petfles worden. Experts en milieuorganisaties hopen daarom dat er meer van dat soort afspraken gemaakt gaan worden.