Wat is er gebeurd?
Steeds meer winkels zijn open tijdens de Kerstdagen. Dit jaar opent 45 procent van de supermarkten de deuren op Eerste Kerstdag. Dat was zes jaar geleden nog 20 procent. Op Tweede Kerstdag is zelfs 91 procent van de supermarkten open.
Naast supermarkten, doen ook veel drogisterijen en warenhuizen mee. Steeds meer mensen moeten dan dus ook werken.
Op Instagram vroegen we of jullie moeten werken met Kerst. We kregen honderden DM's binnen van mensen die gewoon aan de bak moeten.
Waarom moet ik dit weten?
Dat steeds meer winkels open zijn tijdens Kerst kan handig zijn. Maar velen van jullie worden daar voor ingezet. Emma bijvoorbeeld, zij werkt op Eerste Kerstdag in de zorg. "Ik wil mensen een fijne Kerst geven. Ik wil het gezellig met ze maken", zegt ze. Sietse moet ook werken, maar vindt dat niet zo leuk. "Maar ik krijg wel extra betaald, dus dat is fijn." En Salih vindt het niet erg om met Kerst te werken: "Vanwege mijn geloof vier ik geen Kerst, dus dan kan ik net zo goed geld verdienen."
We staan met je stil bij de rechten en plichten die je hebt tijdens de Kerstdagen. Weet jij ook waar je aan toe bent en wat je wel/niet kan maken.
Mag mijn baas me verplichten te werken met Kerst?
In Nederland bestaat geen wet waarin staat dat werknemers vrij zijn op bepaalde feestdagen. Het hangt helemaal af van het contract dat je hebt afgesloten met je werk. We hebben wel officiële feestdagen, maar dat betekent niet dat je dan ook vrij bent.
De regels kan je vinden in jouw cao of arbeidsovereenkomst. Werk je bijvoorbeeld in een supermarkt? In jouw cao staat dat je niet verplicht mag worden om op Eerste Kerstdag te werken. "Maar dan nog mag de werkgever jou vragen om te werken, als ze echt in nood zitten", zegt Dick van Deventer, arbeidsrecht advocaat. Ben je dan verplicht om te komen? "Je kan nee zeggen. Als werknemer sta je dan sterk, want je kan terugvallen op je contract of cao."
Maar, dat gaat niet altijd goed. Daphne* bezorgde pizza's. Haar baas zei een week voor Kerst dat zij en haar collega's gewoon moesten werken op de feestdagen. Dat vond zij niet kunnen en dus nam ze ontslag. "Zonder enig overleg kan je dit werknemers niet zo maar opleggen", vindt ze.
Mag ik vrij vragen met Kerst?
Volgens de FNV, da's een vakbond, moet jouw baas rekening houden met je persoonlijke situatie tijdens feestdagen. Als jij bijvoorbeeld vanwege je geloof vrij wilt hebben, zou je dat moeten kunnen bespreken. Maar ook hier geldt weer dat je goed moet kijken naar wat er in je contract staat. Daarin kan je ook vinden hoe lang van tevoren je vrij moet vragen. Je baas heeft twee weken de tijd om daarop te reageren. Hoor je niks, ben je in principe vrij. Zegt je baas erna álsnog dat je moet werken, moet hij dat goed kunnen uitleggen.
Hoor ik meer te verdienen als ik wél ga werken?
Dat is ook geregeld in je contract, of cao. "Van veel overeenkomsten weet ik dat je meer betaald krijgt als je tijdens Kerst of andere feestdagen werkt", zegt Dick. Op feestdagen werken wordt vaak gezien als overwerken, en dan kan je extra toeslag krijgen. Sommigen van jullie zeggen bijvoorbeeld dat ze dubbel betaald krijgen. "Maar de werkgever is niet altijd verplicht om jou extra te betalen."
Wat als ik wel wil werken, maar mijn baas wil dat niet?
Je raadt het al, ook dit is afhankelijk van het contract dat je hebt. "Als je bijvoorbeeld een oproepkracht bent, heb je niet in alle gevallen recht om te werken", zegt Dick. Het kan zijn dat je heel graag wilt werken, maar dat er gewoon geen werk is. "Dan heb je eigenlijk niet veel te willen. Maar als er wel een bepaald aantal uren zijn afgesproken in het contract en je krijgt die uren niet, moet je wel uitbetaald worden."
Voor alles geldt dus, kijk vooral goed naar wat er in jouw overeenkomst of cao staat. Dan weet je wat er afgesproken is, en waarmee je naar je baas kunt stappen.
* Daphne is niet haar echte naam.