Hoe ver mag een topsporttrainer gaan?

Wat is er gebeurd?

• Doortrainen met blessures, aanzetten tot ongezond gewichtsverlies en intimidatie. Er is van alles mis in de wereld van gymsport, zoals turnen.

• Dat staat in een groot onderzoek dat is gedaan na verhalen van oud-sporters. Deze zomer vertelden meerdere turnsters over scheldpartijen, mishandeling en vernederingen door coaches.

• Het begon onder andere bij trainer Gerrit Beltman die toegaf dat hij jarenlang turnsters heeft gekleineerd en geïntimideerd.

• De trainer zei dat hij het deed om de beste resultaten te halen. Maar hoe ver mag een trainer gaan om van jou een topsporter te maken? Je leest het in dit artikel.

Waarom moet ik dit weten?

Misschien sport jij ook wel op hoog niveau, of dat nou voetbal, tennis of turnen is. En vraag je je af: is het normaal hoe er met mij wordt omgegaan op de training? En zo niet, heb je misschien meegekregen hoe het in de turnwereld eraan toe gaat, en wil je weten waarom dit gebeurt.

Hoe is het nu om te turnen?

De 17-jarige profturnster Tanishaley Neto herkent de cultuur van angst en stress in haar sport. "Bij Jong Oranje merk je dat we dat als normaal zijn gaan zien, terwijl dat niet zo is." Ze zat anderhalf jaar geleden zelf bij Jong Oranje. "Je bent bang te eten, bang dat de trainer boos wordt, bang dat je iets verkeerds doet." Wel benadrukt ze dat ze fysieke mishandeling nooit heeft meegemaakt.

Dat het niet normaal is, beseft ze nu ze verhalen en beschuldigingen van oudere turnsters ziet. Neto: "Je turnt dag in dag uit vanaf jonge leeftijd. Je bent 30 uur per week samen met je trainer. Je gaat er gewoon in mee."

Waar ligt de grens?

Maar hoe weet je waar de grens ligt? "Gewoon, bij de normale omgangsregels", vindt Jolan Roose. Ze is lichaamsgericht psycholoog en heeft onderzoek gedaan naar jongeren die topsport beoefenen. "Waarom zouden we ons ineens anders mogen gedragen omdat het zich in een gymzaal afspeelt?"

Dat hard werken en discipline nodig is zal ze niet ontkennen. "Maar discipline is niet iets wat je er in schreeuwt. Angst is wat je er in schreeuwt. Discipline kan je ook krijgen in een rustige situatie", zegt Roose.

"Natuurlijk moet je streng zijn," vindt Neto. "Maar ik denk dat trainers ons minder moeten zien als product en meer als mens. Dat ze zien en accepteren dat we soms moe zijn, dat we ouder worden en borsten en billen krijgen, dat we soms iets niet durven." Volgens haar pushen trainers turnsters constant, omdat ze graag willen dat ze samen naar de Olympische Spelen gaan.

Dit herkent Roose. "Trainers zeggen 'ík wil naar de Olympische spelen' en gebruiken de sporter om hun doel te bereiken. Maar het moet gaan om wat de sporter wil. Een psychisch volwassen topsporter zegt: dit is wat ik wil verbeteren en daar zoek ik mijn trainer op uit", zegt Roose.

Wat is wel een manier?

Roose wil dat er naar meer wordt gekeken dan naar enkel het lijf van de sporter. "Dat 'hoe is het?' een belangrijke vraag wordt en dat een blessure er mag zijn." Toch blijkt dat in de angst en stresscultuur ook grote prestaties zijn geleverd. Roose: "Sommige kinderen denken als er tegen hen wordt geschreeuwd: krijg de tering, ik ga weg. Anderen blijven. De vraag is welke selectie maak je daarmee nou écht, welke kinderen blijven daarmee over?"

Volgens Neto is het ook belangrijk om goed naar de trainers te kijken. "Wie is in staat om een trainer te zijn?" Roose bevestigt dat. "Het verdrietige vind ik dat je aan de top zo weinig keuze hebt qua trainers."

Neto haar club, Turnz Amsterdam, wordt gezien als een plek met een beter klimaat. Neto: "Als er iets is gebeurt wordt er over gepraat en wordt het opgelost." Toch is nog steeds niet alles perfect: "Als ik dat zou zeggen, zou ik liegen. Natuurlijk is er soms nog wel sprake van geschreeuw en angst." Dat de verhalen nu worden gedeeld doet wel wat voor de club. "Door de ervaringen van de andere turnsters gaan we er ook over nadenken hoe het bij ons gaat."

Wat maakt sommige sporten meer angst en stress is?

Sportpsycholoog Roose ziet dat er specifieke sporten zijn waarin deze cultuur voorkomt. "Turnen, maar ook ballet, ritmische gymnastiek en kunstschaatsen." Bij al die sporten gaat het over jonge vrouwen. "Bij het damesturnen waren de meiden aan de top vroeger heel jong. Je moest als kind al je topprestaties leveren." Op zo'n jonge leeftijd ben je erg beïnvloedbaar.