Wat is er gebeurd?
Video's waarin mannen en vrouwen met zwepen worden geslagen, foto's van organen die uit Oeigoerse lichamen zouden komen: ongeveer een keer per maand gaan er weer beelden rond die over Oeigoeren zouden gaan.
Een islamitische minderheid in China, de Oeigoeren, wordt volgens gelekte rapporten opgesloten in Chinese kampen. Daar worden ze gedwongen 'heropgevoed'.
Ook wij zien die video's langskomen. In dit artikel leggen we je uit waarom je die niet altijd op onze feed ziet voorbijkomen.
Waarom moet ik dit weten?
"Waarom besteden jullie geen aandacht aan Oeigoeren, zijn die niet belangrijk?"
"Jullie plaatsen zeker niks omdat het moslims zijn."
"Jullie kunnen dit nieuws niet meer ontkennen. Laat het zien."
Dit zijn een paar voorbeelden van dm's die we regelmatig van jullie krijgen over dit soort video's. Het klopt inderdaad dat wij niet iedere viral video delen, die mogelijk over de Oeigoeren gaat. Dat is niet omdat we het niet belangrijk vinden, we er een bepaald standpunt over innemen of omdat we deze berichten niet zien.
We kunnen bij veel van dit soort video's moeilijk controleren of ze waar zijn. Kunnen we bijvoorbeeld bewijzen dat de mensen die we op de beelden zien, Oeigoeren zijn? Hoe recent zijn deze beelden? Kunnen deze beelden geframed zijn, zodat het verhaal anders overkomt dan het eigenlijk is?
Hoe achterhalen we wat waar is over Oeigoeren?
Nieuws uit het buitenland is vaak moeilijker te controleren dan nieuws uit Nederland het nieuws over Oeigoeren in het bijzonder. Dat heeft te maken met een aantal factoren: afstand, medewerking en tijd.
Afstand
De westelijke regio Xianjang ligt zo'n 6000 kilometer van Nederland vandaan. Om je een beeld te geven van hoe ver dat is: leg maar eens twintig keer Nederland onder elkaar. Dat maakt het voor ons moeilijk om op locatie met mensen te praten, zoals we dat in Nederland wél kunnen.
Medewerking
Hier komt onze correspondent Sjoerd den Daas in het spel. Sjoerd woont in China en kent er veel mensen bij wie hij nieuws checkt.
Het lastige aan deze situatie is dat de Chinese overheid blijft ontkennen dat de strafkampen bestaan. Zij zeggen dat het 'vrijwillige heropvoedingskampen zijn, waar Oeigoeren de kans krijgen om naar school te gaan en de taal te leren'.
Dat maakt het er voor Sjoerd niet makkelijker op. Hij kan niet zomaar een kamp binnenwandelen, hij komt door de strenge beveiliging niet eens in de buurt.
De volgende optie is om de familie van Oeigoerse gevangenen te spreken, die zelf niet vastzitten. "Maar de Chinese overheid houdt de bevolking, en met name Oeigoeren, streng in de gaten met camera's. Er zijn weinig plekken zonder camera's met gezichtsherkenning, en ook je telefoon kan op ieder moment gecontroleerd worden door de politie", vertelt Sjoerd. Een verkeerde daad, een verdacht gesprek, en je loopt het risico om naar een kamp te worden gestuurd.
"Er staat dus heel veel op het spel voor mensen die durven te praten. Daarom proberen we zoveel mogelijk informatie te krijgen van Oeigoeren buiten China."
Tijd
Het achterhalen van het nieuws en de beelden kost dus tijd. Veel tijd. Zelfs mét veel tijd weten we niet zeker of het lukt om mensen te vinden die wél durven te praten. Maar ook bewijs hebben voor wat ze vertellen en satellietbeelden achterhalen. Dat betekent niet we niet ons best doen om alsnog alle beelden te checken.
Uit gelekte geheime documenten van de Chinese overheid blijkt in ieder geval zeker dat Oeigoeren in kampen opgesloten zitten en dat ze er gedwongen worden 'heropgevoed'. Toch blijft de Chinese regering zeggen juist dat Oeigoeren juist vrijwillig naar de kampen gaan om training te volgen.
Wie zijn Oeigoeren?
De Oeigoeren zijn een etnische minderheid in China. Dat betekent dat ze niet op de meerderheid van de Chinezen lijken, maar meer op volken uit andere landen. Ze zijn van oorsprong Turks, en veel zijn moslim. Veel Oeigoeren wonen in Xinjiang, een noordwestelijke regio in China.
Waarom zitten er Oeigoeren in kampen?
Naar schatting zitten al zo'n één miljoen van de in totaal elf miljoen Oeigoeren die in de regio wonen in kampen. Al jaren strijden de Oeigoeren voor meer zelfstandigheid, want ze voelen zich onderdrukt door China. Om dat voor elkaar te krijgen, pleegden radicale Oeigoeren de afgelopen vijftien jaar grote aanslagen. Bij die aanslagen zijn honderden mensen om het leven gekomen.
Xi Jinping, de Chinese president, stelde daarom maatregelen in om te zorgen dat de 'opstandige Oeigoeren' geen aanslagen meer plegen. Als iemand toch verdacht is, gaat hij of zij naar een kamp.
Wat weten we zeker over de situatie?
Uit gelekte geheime documenten van de Chinese overheid blijkt opnieuw dat Oeigoeren in kampen opgesloten zitten en dat ze er gedwongen worden 'heropgevoed'. De Chinese regering zegt juist dat de kampen in de westelijke regio Xinjiang vrijwillige herscholingskampen voor Oeigoeren zijn, waar trainingen worden aangeboden.
In de documenten staat dat de Oeigoeren worden beoordeeld op hoe goed ze Mandarijn spreken, de belangrijkste Chinese taal. Ook moeten ze hele strenge regels volgen, die gaan over wassen tot naar het toilet gaan, en ook daarvoor krijgen ze punten. Die scores bepalen wanneer iemand naar huis mag. Als de Oeigoeren zich niet aan de strenge regels houden, moeten ze 'streng worden bestraft'.
Ook een tweede set gelekte overheidsdocumenten bevestigt dat de Oeigoeren gevangenzitten. In de documenten staat bijvoorbeeld dat er veiligheidsmaatregelen zijn om 'ontsnappen te voorkomen'.
Een tijdje geleden verschenen er ook al geheime documenten van de Chinese overheid. Daaruit bleek dat Chinese ambtenaren een speciaal handboek krijgen. Daarin staat uitgelegd hoe ze moeten antwoorden op vragen van Oeigoeren van wie familieleden zijn verdwenen. 'Ze zijn in een trainingsschool van de overheid', moet een ambtenaar bijvoorbeeld zeggen. Ook moet-ie zeggen dat die persoon zich goed moet gedragen, omdat familieleden anders door zijn of haar schuld misschien langer moeten blijven.
Wat doet de rest van de wereld?
De VS wil economische maatregelen nemen tegen hoge piefen van de grootste politieke partij in China, zolang de kampen blijven bestaan. Ook proberen mensenrechtenorganisaties zoals Amnesty en Human Rights Watch internationaal de druk op te voeren, zolang de kampen openblijven.
In juli hebben 22 landen, waaronder Nederland, China gevraagd te stoppen met het opsluiten van Oeigoerse gemeenschap.