Wat is er gebeurd?
De minister van Justitie en Veiligheid, minister Grapperhaus, wil de wet over verkrachting aanpassen.
'Seks tegen de wil' moet volgens hem ook strafbaar worden, net zoals verkrachting dat is. Het verschil tussen 'seks tegen de wil' en 'verkrachting' is dat bij verkrachting geweld of dwang is gebruikt. In het nieuwe wetsvoorstel krijgt iemand voor 'seks tegen de wil' de helft kortere straf dan bij verkrachting.
Dit nieuwe voorstel maakt mensen boos, omdat de nieuwe wet een verschil maakt tussen verkrachting en 'seks tegen de wil'. Amnesty International vindt het even erg en zegt dat er dezelfde straf op zou moeten staan. Daarom heeft de organisatie een onderzoek laten uitvoeren wat Nederlanders vinden van het verschil.
Waarom moet ik dit weten?
Bijna twintig procent van de jonge vrouwen zegt dat ze ooit seks met iemand hadden gehad, zonder dat ze dat wilden. Dat blijkt ook uit het onderzoek van Amnesty International. Volgens het nieuwe wetsvoorstel kan er dan aangifte worden gedaan voor 'seks tegen de wil', maar dus niet voor verkrachting. Het kan zijn dat iemand bijvoorbeeld bevroren is van angst of onder invloed van drank en drugs, en daardoor zich niet heeft verzet.
Wie vindt wat?
"Het is belangrijk dat 'seks tegen de wil' ook verkrachting wordt genoemd, en dat we dat ook zo in de wet zetten. Want veel slachtoffers zeggen: het was echt geen seks, maar een verkrachting", zegt Martine Goeman van Amnesty International. Ze vindt dat je beter uit de wet kan halen dat verkrachting altijd met dwang en geweld moet samengaan, in plaats van een nieuw woord introduceren. "Het lijkt dan alsof 'seks tegen de wil' minder erg is dan verkrachting. En dat is het niet."
Uit het onderzoek blijkt dat veel Nederlanders het hier mee eens zijn. Zo'n driekwart van de ondervraagden vindt dat seks zonder expliciete instemming ook verkrachting is. Bijvoorbeeld als het slachtoffer zich niet durft te verzetten of is gedrogeerd.
Maar uit het onderzoek blijkt ook dat 20 procent van de jonge mannen vindt dat als een slachtoffer niet duidelijk nee zegt of zich verdedigt, dit wel een verzachtende omstandigheid kan zijn. Ze vinden het dus minder erg. "Er heerst veel angst om verkrachting, dat zie je niet bij moord of diefstal," zegt Goeman. Ze bedoelt hiermee dat mensen bang kunnen zijn dat ze zomaar beschuldigd worden. "Maar dat is niet zo. Een verdachte is nog altijd onschuldig totdat het tegendeel is bewezen." Ook is het zo in Nederland dat er altijd meer dan één bewijs moet zijn. "Het zal nooit het woord van de één tegen de ander zijn."
"Nu is het dus zo, als er geen bewijs van dwang of geweld is, dan is het al geen zaak," zegt Goeman. Er wordt aan het slachtoffer gevraagd of diegene iets heeft gedaan om zich te verzetten. "Er wordt niet aan de verdachte gevraagd: wat heb jij gedaan om zeker te weten dat de ander het wilde?"
Tot slot geeft Goeman nog een tip. "Probeer bij twijfel te checken. Als iemand dronken is, is het goed om te checken of iemand wel wil en instemming kan geven." Ook vindt ze het goed om er vaker over te praten. Volgens Goeman wordt er wel veel gepraat over nee zeggen, maar te weinig om de ander te vragen wat diegene wil.
De site van de overheid schrijft het volgende: "Een 'nee' is een 'nee'. Geen 'nee', betekent niet zomaar 'ja'. Als de ander zich niet helder uitspreekt, moet je eerst nagaan of diegene wel seksueel contact wil. Doe je dat niet, dan riskeer je straf."
Waar doen ze dit al?
In Zweden bestaat er sinds twee jaar al een wet dat seks zonder duidelijke toestemming verboden is. "Het aantal veroordelingen is daar met 75 procent omhoog gegaan. Maar in getallen zijn dat er maar een paar honderd", zegt Goeman. In het land wordt geen onderscheid gemaakt tussen seks tegen de wil en verkrachting. Volgens Goeman wordt er in Zweden veel meer gepraat over wederzijdse toestemming tijdens seks.
Wat vindt Grapperhaus van het argument van Amnesty International?
Het idee van Grapperhaus is nu nog een voorstel. Het is nu een periode dat reacties op het voorstel worden verzameld en dat meegenomen wordt in het opstellen van het nieuwe wetsvoorstel. Deze tijd heet consultatie. In een constultatiefase reageert een minister niet op het voorstel, dus ook niet op onze belletjes.